Kenniscentrum Maatschappij en Recht

Sociale basis in Amsterdam

Fragmentatie, maar ook stapjes naar verbinding

2 mrt 2020 11:03

In Amsterdamse ontwikkelbuurten is de sociale fragmentatie vaak groot. In het onderzoek “Toegankelijkheid in divers perspectief” hebben onderzoekers van de HvA kwetsbare bewoners, sleutelfiguren en sociale professionals in de wijk Geuzenveld bevraagd op hun denkbeelden over het belang van ontmoetingsplekken-en voorzieningen in deze wijken. Een opmerkelijke bevinding is dat er een groot verschil is tussen de hooggestemde beleidsidealen over sociale inclusie en de alledaagse praktijken die vooral wijzen op zeer voorzichtige en bescheiden vormen van overbrugging tussen groepen in de ‘sociale basis’.

Hoge verwachtingen van sociale basis

Binnen het Amsterdamse sociaal domein zijn er hoge verwachtingen over de ‘sociale basis’: een fijnmazig netwerk van laagdrempelige activiteiten en ondersteuning in buurten dat sociale problemen klein zou kunnen houden. Dat gaat enerzijds om formele organisaties als welzijns- en jongerenwerk, maar ook om bewonersinitiatieven en migrantenzelforganisaties. Juist voor sterk diverse buurten met een grote sociale opgave wordt de sociale basis steeds belangrijker gevonden – voor preventie en het vroegtijdig signaleren en aanpakken van problemen. Maar is de sociale basis in kwetsbare wijken wel toegerust op die rol? Vinden bewoners de weg naar de sociale basis ‘ongeacht achtergrond’?

Veldwerkonderzoek in Geuzenveld

In het kader van de Werkplaats Sociaal Domein Amsterdam en Omgeving heeft het lectoraat Stedelijk Sociaal Werken van de HvA deze vragen onderzocht in de ontwikkelbuurt Geuzenveld. Dat onderzoek bestond uit intensief veldwerk naar de alledaagse praktijk in de sociale basis, en hoe bewoners, sleutelfiguren en professionals zich hierin bewegen. Welke ontmoetingsplekken zijn van betekenis voor bewoners? Welke eventuele drempels ervaren zij? Wie zijn de cruciale sleutelfiguren die bewoners de weg wijzen? En hoe gaan welzijnsprofessionals in de buurtcentra om met hoge beleidsambities en verwachtingen van buitenaf? Hoe zorgen ze voor een toegankelijke voorziening? Het onderzoek spitst zich toe op statushouders, migrantenouderen en bewoners met een zorgindicatie. Opmerkelijk is dat statushouders en bewoners met een zorgindicatie relatief weinig gebruik maken van publieke voorzieningen in de sociale basis zoals Huizen van de Wijk. Migrantenouderen vinden de weg wel, maar hebben een sterke behoefte aan samenkomst in eigen kring.

Conclusie onderzoek

De conclusie van het onderzoek is dat het binnen de sociale basis draait om een zorgvuldige balans tussen activiteiten in eigen kring en activiteiten in gemengd verband. Daarnaast is een relationele aanpak, gebaseerd op wederzijds vertrouwen, essentieel in Geuzenveld, waar relatief veel bewoners afstand voelen tot het formele welzijns- en zorgaanbod. Tot slot valt op dat professionals in buurthuizen op hun eigen subtiele manieren inspelen op de hoge beleidsambities over sociale menging en universele toegankelijkheid. Zij zetten binnen hun voorziening in op voorzichtige vormen van toenadering tussen groepen.