Blauw-groene daken bieden extra isolatie op het dak

Hevige neerslag, hitte en droogte: de klimaatverandering is overal voelbaar, en vooral op plekken met een dichte bebouwing. Bij warm weer kan het in een stad als Amsterdam wel zes graden warmer worden dan daarbuiten, omdat steen warmte vasthoudt en er relatief weinig groen aanwezig is dat water verdampt. Daken zijn echter een geschikte plek voor de aanleg van extra groen.

Slimme blauw-groene daken

Vanuit die gedachte heeft de gemeente Amsterdam de afgelopen jaren tienduizend vierkante meter aan blauw-groene daken aangelegd op woningen van woningcorporaties. Blauw-groene daken kunnen veel meer water opvangen dan groene daken. Daardoor kunnen ze langer vocht verdampen tijdens hitte en droogte, en afvoerpieken benedenstrooms beperken. Er kunnen bovendien meer verschillende planten groeien, wat de biodiversiteit ten goede komt.

In RESILIO experimenteerde de gemeente voor het eerst met de aanleg van ‘slimme’ blauw-groene daken. Bij deze daken wordt water onder het groen opgeslagen en vastgehouden of juist geloosd, gebaseerd op de weersvoorspelling. De daken zijn via een netwerk met elkaar verbonden, voor ‘watermanagement op gebouw- en wijkniveau’. Onderzoekers van het lectoraat Water in en om de stad van de HvA bestudeerden het effect van deze slimme blauw-groene daken op de temperatuur in gebouwen en in de wijk.

‘We konden onze metingen meteen al tijdens de aanleg van de daken doen,’ vertelt Anna Solcerova, projectleider vanuit Water in en om de Stad. ‘Een unieke kans om in korte tijd veel data te verzamelen.’

Minder warm

De substraatlaag onder de plantjes op de blauw-groene daken bleek ’s zomers kouder dan traditionele dakbedekking als grint en bitumen. ‘De daken werden daardoor minder warm en straalden minder warmte uit. Daardoor werd het in kamers onder het dak minder warm,’ vertelt Solcerova.

De waterbergende kratten onder de plantjes waren ’s zomers gevuld met water en ’s winters gevuld met alleen lucht, om ijsvorming te voorkomen. De kratten functioneerden als een extra buffer tussen de buiten- en binnentemperatuur,’ aldus Solcerova. De binnentemperatuur onder de blauw-groene daken fluctueerde dan ook minder dan die onder normale daken. De isolatiewaarde was met 4,8 Resistance Construction (RC) bovendien hoger dan de 2,3 RC voor eenzelfde soort dak zonder blauw-groene laag.

Het onderzoek was er niet op gericht om aan te tonen hoezeer dit het comfort binnen verbeterde of het energiegebruik deed afnemen. De deelnemende woningcorporaties gaven wel aan benieuwd te zijn hoeveel de extra isolatie van een blauw-groen dak oplevert. Om dat aan te tonen zou meer onderzoek nodig zijn.

Totaaloplossing

In tegenstelling tot de temperatuur op en onder het dak, blijken blauw-groene daken helaas nauwelijks invloed te hebben op de temperatuur in de wijk. ‘Voor een stad als Amsterdam scheelt het hooguit 0,3 graden als we alle geschikte daken blauw-groen maken, zo hebben we doorgerekend.’ Een dak moet niet alleen plat zijn, maar ook een bepaalde oppervlakte hebben om blauw-groen gemaakt te kunnen worden. ‘Slechts twintig tot dertig procent van de daken in Amsterdam voldoet aan die voorwaarden,’ legt Solcerova uit.

Voor de onderzoekers is dit zeker geen reden om af te zien van blauw-groene daken. ‘We zien volop voordelen van en mogelijkheden voor blauw-groene daken, gedurende het hele jaar,’ aldus Solcerova. ‘De isolatiewaarde op en onder het dak is duidelijk. En het temperatuurverschil in de wijk mag dan te klein zijn om te voelen, een blauw-groen dak kan nog altijd onderdeel zijn van een totaaloplossing, en kan de leefkwaliteit en biodiversiteit in de stad vergroten.'

Betrokken

Solcerova kijkt met een goed gevoel terug op het project: ‘We hebben in de eerste stap naar evidence-based aanleg van blauw-groene daken gezet. En ik vond het fijn dat alle partners zich zo betrokken voelden bij het onderzoek. Niet zozeer om er geld aan te verdienen, maar om samen de leefbaarheid in de stad te vergroten.’

Eindpublicatie

De resultaten van RESILIO zijn op 21 maart 2022 gepresenteerd tijdens WeMakeThe.City Green , een evenement over groene en gezonde steden, georganiseerd door Metropoolregio Amsterdam. Het eindrapport staat online en is hier te vinden.