Quickscan internationale literatuur naar ervaringskennis
Op steeds meer plekken werken ervaringsdeskundigen. Zij zetten bijvoorbeeld hun kennis en ervaringen met psychische problemen in om anderen te ondersteunen in hun herstelproces. De wetenschappelijke kennis over dit onderwerp groeit mee met deze ontwikkeling. Maar wat kunnen we hiervan leren?
Leestijd 5 minuten
Welke (internationale) kennis is aanwezig?
Jesper Rözer zette middels een quickscan de (internationale) literatuur op een rij. Deze quickscan is uitgevoerd in het kader van de Kenniswerkplaats Onbegrepen Gedrag Zaanstreek-Waterland en dient als achtergrond bij een casestudy over de inzet van ervaringskennis door jongeren met ervaringskennis. Voor ervaringsdeskundigheid door en voor jongeren is dan ook extra aandacht.
De analyse is grotendeels gebaseerd op recente internationale (systematische) reviews en meta-analyses.
Veel potentie en beloften, maar in de praktijk gemengde empirische resultaten
Er bestaat brede erkenning van de potentie van ervaringsdeskundigheid. Toch worden de uitkomsten vaak als ‘gemengd’ omschreven. Positieve effecten worden vaker gevonden bij mensen met ernstige psychische klachten, bijvoorbeeld op het gebied van (klinisch) herstel, (her)opname, ervaren stigma en zelfredzaamheid. De literatuur over de inzet van ervaringskennis door en voor jongeren toont over het algemeen ook een iets positiever beeld dan de algehele literatuur. Dit lijkt samen te hangen met de relatief grote afstand die jongeren ervaren ten opzichte van reguliere hulpverlening. Ook voor de ervaringsdeskundigen zelf en voor organisaties worden positieve effecten genoemd, zoals verdere persoonlijke ontwikkeling en organisatieverandering.
Onbenutte potentie door ontbrekende randvoorwaarden
De literatuur laat zien dat een goede (en effectieve) inzet van ervaringskennis veel vereist. Benadrukt wordt onder andere het belang van een langdurige, kwalitatieve opleiding en praktijktraining. Daarnaast blijken bepaalde aspecten van de werkomgeving bepalend voor succes, waaronder: een herstelgerichte benadering, sterk leiderschap, een duidelijke rolverdeling, een cultuur van vertrouwen en positiviteit, erkenning van ervaringsdeskundigen, realistische verwachtingen en goede supervisie. Bij jongeren is extra aandacht nodig voor ondersteuning en supervisie. Idealiter gebeurt deze onder begeleiding van ‘influential figures’ met zowel praktijk- als theoretische kennis over ervaringsdeskundigheid. Andere benoemde randvoorwaarden liggen op het niveau van de context, zoals in de samenwerking met andere professionals en organisaties, een bredere erkenning van ervaringsdeskundigheid en het in coproductie werken aan de inzet van ervaringsdeskundigheid in een regio.
Een overzicht van de literatuur is te vinden in onderstaande quickscan. Meer informatie over het hele project is te vinden op de projectpagina van Kenniswerkplaats Onbegrepen Gedrag.