Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding

Werken aan professionele leerculturen in Amsterdamse scholen

Een gezamenlijke opdracht en verantwoordelijkheid

23 feb 2023 10:15 | Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding

Onderwijs valt of staat met goede leraren. En leraren ontwikkelen zich beter binnen een professionele leercultuur, waarin leraren, schoolleiders en schoolbestuurders van en met elkaar leren. Maar in Amsterdamse onderwijsinstellingen voelen leraren zich niet altijd medeverantwoordelijk voor de professionalisering binnen hun school. Dat komt omdat het leraarschap vaak gezien wordt als een individueel beroep en leiderschap als voornamelijk formeel en hiërarchisch. Deze impliciete beelden beïnvloeden de structuren en culturen in scholen en leiden tot patronen in schoolorganisaties die lastig te veranderen zijn.

Doorbreken eenzijdige sturing en gebrekkig eigenaarschap

Werken aan onderwijskwaliteit betekent met name werken aan de kwaliteit van leraren. Vanuit die gedachte start het onderzoeksproject, maar impliciete beelden over leraarschap en leiderschap belemmeren die ontwikkeling. Veel leraren voelen zich vooral verantwoordelijk voor hun eigen professionele kwaliteit en schoolleiders sturen vooral op collectieve kwaliteit. Het gevolg: eenzijdige hiërarchische sturing op professionalisering en een beperkt gevoel van eigenaarschap bij leraren. De betrokken scholen zoeken daarom samen met de Amsterdamse kennispartners naar manieren om de eenzijdige sturing te doorbreken en te werken aan collectief eigenaarschap ten aanzien van professionaliseringsprocessen binnen de school.


Samen praten over nieuwe leerpatronen

In het onderzoeksproject wordt gewerkt met 6 cases uit het Amsterdams primair en voortgezet onderwijs. Gemengde werkgroepen met leraren, schoolleiders en schoolbestuurders gaan binnen de cases met elkaar in gesprek. Onder begeleiding van een onderzoeksdocent en een onderzoeker zoeken ze o.a. naar bestaande en mogelijke nieuwe patronen met sturing van bovenaf en van onderop. Uit verklarende evaluaties over de cases heen, worden lessen getrokken die ook bruikbaar zijn voor andere scholen.


Betrokken scholen en kennisinstellingen

De HvA is penvoeder van het project. Verder doen mee: de Vrije Universiteit, Hogeschool Ipabo, het Kohnstamm Instituut, basisscholen IKC de Baanbreker (ASKO), De Vlaamse Reus (STWT) en Poseidon/Neptunus (AMOS) en drie scholen voor voortgezet onderwijs: Fons Vitae Lyceum, Zuiderlicht College/Gerrit van der Veen College en Spinoza Lyceum/ Altra College Bleichrodt.

Het onderzoek komt voort uit de Taskforce Lerarentekort Amsterdam waarin alle schoolbesturen voor po en vo en kennisinstellingen samenwerken.