BASSTA: weet jij wat je met je etensresten moet doen?

De afgelopen maanden hingen Mulder en zijn collega’s posters met verschillende boodschappen op bij centrale afvalbakken bij flats in Amsterdam, Alphen aan den Rijn en Utrecht. De teksten op de posters baseerden ze op de dagboekstudies die ze eerder voor BASSTA uitvoerden. Daarvoor vroegen ze 55 bewoners van grote steden om een week lang een doe-boek bij te houden over hun omgang met huishoudelijk afval. ‘De korte opdrachtjes boden ons een waardevolle inkijk in gedrag bij het scheiden van afval’, vertelt Mulder. ‘Hieruit konden we afleiden wat mensen motiveert, of juist belemmert. Veel deelnemers wilden bijvoorbeeld eerst weten wat het nut van afval scheiden is voordat ze besloten ermee aan de slag te gaan. Ook bleek dat ze vaak niet goed wisten welk soort afval in welke bak thuishoort.’

Op basis van deze inzichten creëerden de onderzoekers een reeks posters met boodschappen die mensen kunnen motiveren om hun afval te scheiden. Zo zijn er bepaalde posters waarop wordt uitgelegd waarom afval scheiden nuttig is, terwijl andere exemplaren wel/niet-lijsten bevatten, waarop bewoners kunnen zien wat in welke afvalbak mag.

Hal, gft, restafval: drie soorten boodschappen

De posters werden opgehangen bij verschillende flats met centrale afvalbakken in Amsterdam, Alphen aan den Rijn en Utrecht. Bij iedere flat hing een poster bij de gft-container, bij de restafvalcontainer en in de centrale hal. Op elk van deze drie plekken heeft de poster bewust een andere insteek, legt Mulder uit. ‘Neem de centrale hal. Daar worden bewoners voor het eerst geconfronteerd met de verandering. Daarom hebben we ervoor gekozen om de posters in de hal te voorzien van een prikkelende vraag, zoals: ‘Weet jij wat je met je etensresten moet doen?’. Daarmee hopen we bewoners aan het denken te zetten.’

De posters bij de restafvalcontainers zijn juist voorzien van meer sturende teksten: ‘Geen groente-, fruit- en etensresten in het restafval!’ Mulder: ‘Hier hebben we ook geëxperimenteerd met negatieve boodschappen, door erop te wijzen dat het niet goed is om gft-afval bij het restafval te gooien. Schadelijke gevolgen van gedrag benoemen werkt soms namelijk beter dan wijzen op de voordelen.’ Bij de gft-containers hangen daarentegen posters met een positieve insteek: ‘Draag bij aan een schonere wereld’ en ‘Maak de bodem gezond met jouw groente-, fruit- en etensresten’.

Goed voor bewustwording

Inmiddels zijn de tests afgelopen en hebben de onderzoekers enquêtes laten rondgaan onder bewoners in de drie gemeenten om het effect van de posters te meten. Zijn mensen vaker bereid om gft-afval te scheiden? En welke boodschap slaat het meest aan? ‘We zijn nog bezig met de analyse van alle resultaten, maar zien nu al interessante aanknopingspunten’, zegt Mulder. ‘Zo blijkt dat bewoners de posters in de hal vaker hebben opgemerkt dan die bij de containers. In de hal staan mensen toch wat langer stil, bijvoorbeeld als ze op de lift wachten, terwijl ze maar heel kort bij de containers langskomen. Het zou dus goed zijn om bewoners eerst per brief op de verandering te wijzen, zodat ze er meer alert op zijn. Veel bewoners zijn in de enquête overigens positief over dit initiatief; ze vinden het goed dat bewustwording over het belang van afval scheiden wordt gestimuleerd. Dat is een goed begin!’