Marike van der Schaaf krijgt verlenging van haar lectoraat voor 4 jaar
Goed nieuws! Het lectoraat Revalidatie in de Acute Zorg van bijzonder lector Marike van der Schaaf van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) wordt met 4 jaar verlengd en krijgt een iets andere focus, namelijk Revalidatie bij Complexe Zorg. We blikken met haar terug op de voorbije jaren en kijken vooruit naar de toekomst.
“De acute zorg stond voor de zorg tijdens en rond een ziekenhuisopname. Maar de zorg is veranderd; de opnames zijn korter, de middelen schaarser, de ingrepen complexer en het herstel steeds ingewikkelder. Revalidatie wordt belangrijker, zeker in de thuissituatie. De focus ligt steeds meer op hoe patiënten met complexe aandoeningen kunnen functioneren. Dus de samenwerking tussen verschillende (paramedische) disciplines wordt belangrijker,” vertelt Marike.
“We hebben vaak te maken met een complexe patiëntengroep: ouderen met meerdere, chronische aandoeningen in fysiek kwetsbare posities die nog thuis wonen. We onderzoeken binnen ons lectoraat hoe we passende en doelmatige zorg aan hen kunnen verlenen, welke professionals we daarvoor nodig hebben en wat die professionals nodig hebben om hun zorg goed op elkaar af te stemmen.”
Het onderzoek van het lectoraat leverde de afgelopen jaren veel kennis op. Zo werd uit verschillende onderzoeksprojecten duidelijk dat er behoefte is aan multidisciplinaire samenwerking. Overleg tussen bijvoorbeeld de fysiotherapeut, diëtist, logopedist en ergotherapeut: allemaal disciplines die betrokken zijn bij patiënten met twee of meer aandoeningen (multimorbiditeit). Daarnaast is er bij deze mensen ook vaak behoefte aan hulp vanuit het sociale domein, zoals maatschappelijk werkers met kennis van financiën en (beweeg)aanbod in de buurt.
Hoe het allemaal tot stand kwam
Het vuurtje bij Marike ging branden toen ze als student Fysiotherapie studeerde aan de HvA en daarna werkte in het Amsterdam UMC op de Intensive Care. “Moet je je voorstellen, daar liggen patiënten met levensbedreigende aandoeningen, door apparaten in leven gehouden. Vaak werden ze ook in slaap gehouden. Ik zag dat zij extreem verzwakt raakten. Meer dan wanneer je ‘gewoon’ heel lang zou slapen. Ik was intens nieuwsgierig: hoe moeten deze patiënten ooit herstellen?”
Marike verrichtte metingen en vroeg de patiënten na hun ontslag uit het ziekenhuis terug voor nieuwe metingen. Ze ontdekte dat er naast fysieke klachten ook veel mentale klachten waren na een complexe operatie en IC-opname. Denk bijvoorbeeld aan concentratieproblemen en een overkill aan prikkels. “Er bleek dat bij deze groep patiënten veel meer aan de hand was, naast het fysieke probleem.”
Wat is er nodig voor optimale revalidatie?
Marike dook in de revalidatie van deze patiëntengroep. Ze volgde de master Evidence Based Practice in Health Care en startte daarna een promotietraject. In 2009 promoveerde ze op het onderzoek ‘Functioneel herstel van IC-patiënten’. “Voor mij is onderzoek doen een middel op zich en geen doel. Ik wil echt iets bijdragen aan de patiëntenzorg. En daarbij ook bijdragen aan het opleiden van studenten en collega’s.”
In 2015 startte Marike 1 dag per week aan de HvA met haar bijzonder lectoraat Revalidatie in de Acute Zorg. Dit combineerde ze met haar toenmalige functie als senioronderzoeker in het Amsterdam UMC (inmiddels is ze in het Amsterdam UMC Universitair Hoofddocent, red.). “De kracht van de samenwerking tussen het academisch ziekenhuis en het hoger onderwijs is groot. In het UMC zit heel veel kennis en hebben we een grote patiëntengroep waardoor we goed wetenschappelijk onderzoek kunnen doen. Bij de HvA zijn er veel studenten en professionals met belangrijke praktijkervaring die we kunnen betrekken bij het onderzoek. En andersom, onze opgedane kennis kan via het onderwijs weer door naar de toekomstige professionals. Zo worden we samen steeds wijzer.”
De succesfactor is coaching
Aan haar lectoraat promoveerden meerdere onderzoekers. Zo was Mel Major baanbrekend in haar onderzoek naar het Post Intensive Care Syndrome (PICS) en het opzetten van het REACH-netwerk dat deze patiënten thuis ondersteunt. Robin Kwakman promoveerde op het ontwikkelen van een loopband die patiënten helpt weer in beweging te komen.
Maarten van Egmond promoveerde op fysiotherapie na een grote operatie bij patiënten met kanker en Charlotte Westerhuis kreeg een NWO-lerarenbeurs voor onderzoek naar langdurig herstel na een oncologische operatie. Dit doet zij samen met Marijke de Leeuwerk die vanuit het Amsterdam UMC het onderzoek uitvoert. Samen kijken ze ook naar de inzet van technologie om patiënten op afstand met een app te coachen bij hun herstel. “Uit alle onderzoeken leren we steeds weer dat de succesfactor bij het herstel vooral de actieve coaching is die we vanuit verschillende disciplines aan patiënten bieden, zowel live als op afstand via digitale ondersteuning.”
Stip aan de horizon
Marike wil haar lectoraat de komende 4 jaar verder uitbreiden: “Ik wil graag de coachingsinterventies doorontwikkelen, zodat alle paramedische disciplines elkaar versterken in het herstelproces: ergo-, fysio-, oefentherapie en diëtetiek. Zodat we ook weten wat zij nodig hebben om hun zorg goed op elkaar af te stemmen. We kijken nadrukkelijk naar voedings- en beweegpatronen in ons onderzoek en we willen weten hoe we de zorg inclusief kunnen maken, zodat we ook de moeilijk bereikbare groepen (met beperkte gezondheids- en taalvaardigheden) bereiken. Én dit alles willen we ondersteunen met zorgtechnologie op maat, zodat we de patiënt optimaal ondersteunen in het herstel.”
Wat een mooie doelen! We wensen Marike en haar team een succesvol vervolg van hun belangrijke werk.