Wat we kunnen leren van gekko’s, kleefkruid en ijsvogels

Wie online zoekt op ‘biomimicry’, stuit binnen enkele klikken op talloze lessen uit de natuur die hebben geleid tot innovatie. Zo hielpen de plakkerige voeten van de gekko bij het ontwikkelen van superlijm, stond kleefkruid aan de basis van klittenband, en bood de snavel van een ijsvogel inspiratie voor een hogesnelheidstrein. En zo zijn er nog veel meer voorbeelden, vertelt docent-onderzoeker Ruoff. ‘Denk aan de steek van een mug als uitgangspunt voor een pijnloze injectienaald, of de huid van een haai als basis voor zwemkleding. Je wordt er heel nederig van als je ziet dat er al zoveel vraagstukken zijn opgelost door de natuur. We hoeven het wiel helemaal niet opnieuw uit te vinden, zo lang we maar goed om ons heen kijken.’

Dat is precies wat studenten van de minor Wereld van Verpakken deden tijdens de workshop Biomimicry. In groepjes van drie bestudeerden ze ontwerplessen en systemen uit de natuur, om zo te komen tot innovatieve en circulaire oplossingen voor verpakte producten en systemen. De workshop is onderdeel van de opdracht waar ze deze periode aan werken: bedrijven als HEMA, Frecious, Geostick, Hunter Douglas, CWS en Eosta helpen bij het ontwikkelen van duurzame product-verpakkingscombinaties. De studenten ontwikkelen de verpakkingsconcepten in nauwe samenwerking met de bedrijven. Zo waren tijdens de workshop ook medewerkers van Geostick, Hunter Douglas en Eosta aanwezig.

Oud-student van de HvA

De workshop vond op initiatief van Ruoff plaats op een toepasselijke locatie: het bezoekerscentrum van de Kennemerduinen. ‘We bevonden ons middenin de natuur, tussen de bomen, planten en vogels. Bovendien was in het bezoekerscentrum een kleine tentoonstelling ingericht over biomimicry met bijzondere voorbeelden. Daardoor was het de perfecte plek voor de workshop.’

De dag werd geleid door Donnée Prawoto, oud-student van de HvA. Vorig jaar ontwikkelde ze de workshop biomimicry in het kader van haar afstudeerproject en kwam ze hem uittesten in de minor Wereld van Verpakken. ‘Dat was een groot succes’, vertelt Ruoff. ‘Na afloop was het voor mij meteen duidelijk dat ik in de toekomst weer met Donnée wilde samenwerken. Ik ben dan ook heel blij dat ze nu de kans heeft gekregen om haar workshop opnieuw voor de minor te geven. Dat het dit keer op zo’n mooie locatie was, en in samenwerking met de deelnemende bedrijven, maakte het extra geslaagd.’

Van salamander naar avocado

Voorafgaand aan de workshop liet Prawoto de deelnemers op een speelse manier kennismaken met biomimicry. Zo kregen ze de opdracht om zich voor te bereiden op de dag met een zogenoemde HOT-list. Deze bestond onder andere uit oefeningen in kijken, luisteren en voelen, bedoeld om bewustwording van de natuur te vergroten. Daarnaast kreeg iedereen de opdracht een functie-analyse uit te voeren van de product-verpakkingscombinaties waar ze aan werkten. ‘Dat is een noodzakelijk onderdeel van het ontwerpproces’, legt Ruoff uit. ‘Je bepaalt eerst wat de functies van je systeem zijn, zoals beschermen, conserveren, openen en sluiten. Vervolgens kun je aan de hand biomimicry onderzoeken hoe de natuur dat heeft opgelost en wat je daarvan kunt leren.’

Tijdens de workshop gebruikten de studenten en bedrijven hun functie-analyse om ideeën voor hun product-verpakkingscombinaties op te doen. Dat deden ze onder meer aan de hand van website asknature.org, waarop ontelbare voorbeelden staan van slimme systemen uit de natuur. Aan het einde van de dag presenteerde elk groepje de resultaten. Ruoff: ‘Ze kwamen met heel inventieve ideeën. Voor de avocado’s van groente- en fruitdistributeur Eosta hadden ze zich bijvoorbeeld laten inspireren door de manier waarop een salamander schimmels van zich afhoudt. Een slimme vondst, want momenteel is het aandeel avocado’s dat bederft voor ze bij de consument aankomen erg hoog. Als het systeem van de salamander ook toepasbaar is op avocado’s, kun je zorgen dat ze langer goed blijven.’

Eyeopener

De workshop kon op veel positieve reacties rekenen. ‘Zowel de studenten als bedrijven waren heel enthousiast over de inhoud van de sessie en de begeleiding van Donnée’, zegt Ruoff. ‘Het was voor iedereen een eyeopener om te zien hoeveel we van de natuur kunnen leren. Daarnaast sluit de workshop heel goed aan bij het ontwerponderwijs van de minor, want studenten leren hiermee in de praktijk hoe ontzettend slim systemen in elkaar zitten. Hopelijk organiseren we hem volgend jaar weer!’