Kenniscentrum Techniek

Data zijn zuurstof voor de circulaire economie

Compilatie van eerste reeks artikelen van taskforce Communication Alliance for a Circular Region (CACR) over 'Circulaire economie en data'

5 feb 2021 00:00 | Urban Technology

Auping, dat matrassen een tweede leven geeft, en Signify, dat met Circular Lighting verlichting als dienst aanbiedt. De circulaire economie krijgt steeds meer aandacht. Toch stelt het Planbureau voor de Leefomgeving dat nieuwe circulaire initiatieven maar moeilijk doorbreken. Hoe kan dit beter? Met data. Hiermee kunnen we het effect van aanpassingen monitoren en vraag en aanbod in de circulaire economie aan elkaar verbinden. De taskforce Communication Alliance for a Circular Region (CACR), waar de Hogeschool van Amsterdam (HvA) in participeert, maakt bedrijven in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) ervan bewust slimmer om te gaan met data middels praktische verhalen voor en over ondernemers en bedrijven.

Afgedankte bouwmaterialen, elektronica en kleding vinden herhaaldelijk hun weg terug naar verwerkers die ze strippen, sorteren en als nieuwe grondstof aanbieden voor een nieuw leven. Bedrijven delen massaal data met elkaar, zodat op onlinehandelsplatforms vraag en aanbod van materialen snel op elkaar worden afgestemd. Met een paar drukken op de knop reserveer je een partij materialen, die je vervolgens op de gewenste plaats en tijd ontvangt. Een idealistische droom denk je? Nee hoor. Succesvolle initiatieven die slim omgaan met data tonen aan dat de MRA een circulaire hub kan worden, waarin bestaande producten, materialen en grondstoffen als een dynamische stofwisseling in de rondte gaan.

Materiaalstromen monitoren

Zo bracht start-up geoFluxus in opdracht van gemeente Amsterdam alle afvalstromen in de MRA online in kaart, met verbazingwekkende resultaten. 22 procent van al het afval in de regio heeft de potentie om direct door andere bedrijven in de regio hergebruikt te worden. Dat is materiaal dat anders gewoonweg verdwijnt. Dit soort data, dus gegevens over soort, locatie en beschikbaarheid, geven het juiste inzicht om nieuwe, duurzame stappen te zetten. geoFluxus ontwikkelt op dit moment samen met gemeente Amsterdam de eerste Monitor voor de Circulaire Economie ter wereld. Deze monitor volgt diverse materiaalstromen die de stad inkomen totdat ze deze als afval weer verlaten en elders verwerkt worden. Op deze manier ontstaat er structureel inzicht in de mate waarin materiaalstormen al dan niet circulair zijn en kan er gericht meer circulariteit worden nagestreefd.

Kleinere schaal

Ook op kleinere schaal kan er profijt worden gehaald uit data. Als je als bedrijf precies weet welke afval- en reststromen en overschotten er zijn, weet je ook welke grondstoffen en producten interessant zijn voor hergebruik.

HvA-afstudeerder Janne Jansen werkte samen met duurzaam bouwatelier Fiction Factory (als onderdeel van HvA-onderzoeksproject Repurpose Driven Design & Manufacturing), om stofresten die vrijkomen bij de productie in de stoffeerafdeling nieuwe waarde te geven. Maar ook om dit te verminderen. Tijdens het onderzoek kwam uit het project van de Rijksmuseum-tentoonstelling Caravaggio Bernini 800 meter reststof tevoorschijn en deze heeft Fiction Factory opgeslagen uit liefde voor het materiaal. Om dit productieafval in de toekomst te verminderen, heeft Janne een tool en stappenplan ontwikkeld om de reststoffen inzichtelijk te maken, van materiaal wegen tot documenteren en opslaan. Daarbij wordt ook de waarde van de reststoffen bepaald en hoe je die stoffen uiteindelijk kunt toepassen. De stoffen van het Rijksmuseum worden nu gebruikt in twee educatieprojecten waarbij studenten aan de slag gaan om deze her te gebruiken in onder andere de stoffering van poefjes naar ontwerp van Miranda Groen.

Data voor andere bedrijven

Het is ook interessant voor bedrijven om te onderzoeken of hun gebruikte grondstoffen en materialen kunnen worden toegepast door andere bedrijven. In dit kader is bijvoorbeeld Excess Materials Exchange (EME) interessant: dit is een digitale marktplaats waar bedrijven hun gebruikte materialen kunnen aanbieden aan andere bedrijven die dit weer als “grondstof” kunnen gebruiken voor nieuwe toepassingen. EME laat haar gebruikers de waarde van hun materialen en producten berekenen. Dat doet EME op basis van een grondstoffenpaspoort dat is opgebouwd uit de digitale eigenschappen van een bepaald product: data dus.

Er is meer: Startup Seenons biedt een online platform waarop bedrijven hun eigen afval kunnen managen, zodat verschillende afvalstromen gescheiden ingezameld kunnen worden. Oogstkaart.nl is een platform voor professioneel hergebruik van restmaterialen, met name voor bouw en interieur. Hier kunnen organisaties en ondernemers zelf gebruikte materialen aanbieden, waar andere ze juist inkopen. En op het platform van Madaster kunnen eigenaren van vastgoed en bouwers een materialenpaspoort van een gebouw maken. Met de data in deze paspoorten ontstaat er een duidelijk beeld van waar welke grondstof en materiaal zich in het pand bevindt. Zo weet je precies waar je welk materiaal kunt onttrekken bij de renovatie of sloop van het gebouw en wordt ook het onderhoud makkelijker, doordat je weet wat er zich achter een muur of boven een plafond bevindt.

Soortgelijke onlineplatformen bieden een open en eerlijke markt met continue datastromen over actuele details, specificaties en beschikbaarheid. Dus ook duidelijke informatie over de verschillende herkomsten en eigenschappen van de grondstoffen en materialen. Zo kunnen ondernemers vooruit plannen, komt hun productie niet in het geding en/of weten ze zich verzekerd van continue afname. Efficiëntere samenwerking door het benutten van data versterkt de circulaire transitie.

Taskforce Communication Alliance for a Circular Region

Dit artikel is een compilatie van een eerste reeks artikelen van taskforce CACR over 'Circulaire economie en data'. De taskforce is een initiatief van Hogeschool van Amsterdam, Gemeente Amsterdam , Amsterdam Economic Board , Amsterdam Smart City , Metabolic en AMS Institute . Samen willen zij de circulaire economie in de MRA versnellen met praktische verhalen voor en over ondernemers en bedrijven. We nodigen iedereen uit mee te doen met de discussie op amsterdamsmartcity.com .

HvA & Week van de Circulaire Economie

HvA & de Week van de Circulaire Economie

Hoe versnellen we de circulaire transitie? In het kader van de Week van de Circulaire Economie staan lectoraat Circulair ontwerpen en ondernemen en de Digital Production Research Group van Centre of Expertise Urban Technology en Faculteit Techniek in het teken van een andere kijk op produceren én consumeren. Dagelijks licht de HvA onderzoeken, masterclasses en studentenprojecten uit die de transitie naar circulaire steden een boost geven.