Prinsjesdag: wat vinden HvA'ers van de kabinetsplannen?

Het hoger onderwijs staat komend jaar geen grote investeringen te wachten. Dat verbaast niet, omdat het kabinet demissionair is en beleidskeuzes worden uitgesteld. “Het is een goede zaak dat wij uit het Nationaal Programma Onderwijs de komende twee jaar al extra middelen krijgen om de gevolgen van Covid19 op te vangen,” stelt vicevoorzitter Hanneke Reuling. “Daarmee worden wij gecompenseerd voor de extra studentengroei en is er ruimte voor extra begeleiding van studenten. Investeringen in het praktijkgericht onderzoek en het leven lang ontwikkelen zijn echter broodnodig en moeten wat ons betreft door het nieuwe kabinet worden ingezet.”

Reuling verwijst daarbij naar de oproep van de Vereniging Hogescholen aan de formerende partijen. “In de nabije toekomst is het heel hard nodig dat er een doorbraak komt op het gebied van leven lang ontwikkelen. Alle volwassen Nederlanders moeten toegang tot het hbo krijgen, ook als ze dat in delen willen doen. Het zou mooi zijn als het onderwijs in kleinere aparte delen gevolgd kan worden.”

Niet alleen een onderwijsprobleem

Net als het hoger onderwijs hebben ook het primair en voortgezet onderwijs al geld gekregen. Volgens Louise Elffers, lector Kansrijke Schoolloopbanen in een Diverse Stad, zelf “gigantisch veel”. “Maar dat moet in 2,5 jaar worden uitgegeven, terwijl dat eigenlijk niet mogelijk is. Je hebt namelijk wel bepaalde condities nodig om die plannen uit te voeren. Onderwijs gevend personeel bijvoorbeeld.”

“Als er één probleem is wat moet worden opgelost, dan is dat het lerarentekort,” wil Elffers op Prinsjesdag het kabinet dan ook meegeven. Als directeur van het Amsterdamse Kenniscentrum Ongelijkheid ziet zij dat juist de meest kwetsbare groepen het meest te lijden hebben onder dat tekort. “Het lerarentekort is niet gelijk verdeeld over de scholen. Juist de scholen waar goede leraren het verschil kunnen maken, hebben te maken met de grootste tekorten.”

Elffers ziet dat in de grote steden verschillende problemen elkaar raken. “Het lerarentekort is een onderwijsprobleem, maar het is niet alleen een onderwijsprobleem. Als docent wil je je misschien wel met hart en ziel voor een school in Amsterdam inzetten, maar als je hier niet kunt wonen dan ga je toch de stad uit. Een lerarensalaris is tegenwoordig niet meer voldoende om in de stad te wonen.”

Armoedebestrijding

Ook lector Armoede Interventies Roeland van Geuns constateert dat met name kwetsbare groepen dringend behoefte hebben aan steun uit Den Haag. De miljoenennota laat zien dat uitkeringsgerechtigden er een heel klein beetje op vooruit zullen gaan, maar volgens Van Geuns is dat niet voldoende.

“Het sociaal minimum is nu echt te laag om niet in de problemen te komen. Terwijl dat toch echt een basisvoorwaarde zou moeten zijn.” Zeker met de oplopende zorgkosten en de aangekondigde stijging van de energieprijzen, verwacht Van Geuns dat veel mensen in de problemen gaan komen. Dat geldt overigens ook en misschien nog wel meer voor huishoudens tussen sociaal minimum en modaal.

Het plan om de sociale huren het komende jaar niet te laten stijgen, is volgens de lector dan ook zeer welkom. “Ik zou zeggen: trek dat meteen door naar de middeninkomens. Kondig een algehele stop af voor het verhogen van de huur tot bijvoorbeeld € 1.000, of € 1.200 voor in ieder geval een jaar, maar misschien wel twee of drie jaar. We moeten er voor zorgen dat er echt gekeken wordt naar de link tussen het vastlopen van de woningmarkt en de ontwikkelingen in het inkomen van mensen.”

Klimaat

Een van de onderwerpen waar het demissionaire kabinet wel geld voor uittrekt is het klimaat. Dat heeft te maken de uitspraak van de Hoge Raad in het Urgenda-vonnis. Daardoor is de staat verplicht om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.

Reint Jan Renes, lector Psychologie voor een Duurzame Stad, is blij met de bijna 7 miljard die het kabinet uittrekt voor het terugdringen van de CO2-uitstoot. “Het is mooi dat ze zelf wel erkennen dat dit een dermate urgent vraagstuk is dat er ondanks hun demissionaire status iets aan moet gebeuren.”

Toch heeft Renes z’n twijfels bij de voorgenomen maatregelen. “Het is opvallend dat het kabinet toch weer heel erg is gegaan voor positieve maatregelen als subsidiëren of ondersteunen, maar dat zeer impactvolle maatregelen, zoals het sluiten van kolencentrales of het duurder maken van vervuilend vervoer, weer naar voren worden geschoven.”

“Het is leuk om het positieve te gaan belonen, maar durf ook aan te pakken wat je ongewenst vindt,” stelt Renes die onder meer wijst op het duurder maken van vliegreizen. “Wat wij uit de gedragswetenschappen weten. De verandering die je vraagt, vraagt ook een doorbreking van bestaande patronen. Dat betekent dat je ook soms iets ongewenster moet maken, zoals we ook met roken hebben gedaan.”

Volgens Renes lijkt het er op dat dergelijke maatregelen door het demissionaire kabinet toch nog als te controversieel worden geacht. “Maar als we in 2030 naar 49% vermindering van de CO2-uitstoot willen, dan redden we het niet met alleen stimuleren.”