KNMI-klimaatscenario’s en de noodzaak tot klimaatgeletterdheid

Twee dagen na dit bezoek, op 9 oktober, presenteerde het KNMI de nieuwe klimaatscenario’s voor de komende eeuw. De KNMI-klimaatscenario's zijn een vertaling van de mondiale scenario's uit het recente IPCC-rapport naar de Nederlandse situatie. De boodschap is niet nieuw, maar blijft alarmerend: wanneer de uitstoot van broeikasgassen niet snel wordt teruggedrongen, zal het Nederlandse en mondiale klimaat nog veel meer veranderen dan nu al het geval is en zullen weersextremen vaker voorkomen. De geschetste toekomst heeft vergaande gevolgen voor het welzijn en de welvaart van bewoners en ondernemers in de metropoolregio Amsterdam, de regio waar wij als hogeschool met onderwijs en onderzoek opereren.

Het stadspergola-prototype ontstond tegen de achtergrond van deze realiteit, als een middel om nadelige effecten van een opwarmend stedelijk klimaat te beperken. Maar al snel werd de zoektocht verbreed: wat kan de stadspergola betekenen als ontmoetingsplek in een wijk, of voor biodiversiteit, en is de stadspergola van circulaire materialen te maken? De praktische aanpak past bij het karakter van het hbo-onderwijs en onderzoek, en bij de vaardigheden van de hbo student en onderzoeker, die over vakgebieden en disciplines heen opereert, en met een stevige poot in de praktijk staat.

In de sectoren waarvoor wij opleiden is de impact van klimaatverandering en de klimaattransitie voelbaar, niet alleen in de toekomst, maar hier en nu. Onze studenten bedrijfskunde moeten als startend werknemer nieuwe regels voor klimaatrapportages gaan toepassen: bedrijven moeten aantonen wat ze bijdragen aan het voorkomen van verdere opwarming en wat de bedrijfsrisico’s zijn van klimaatverandering. Een hbo bouwkunde- of engineering student krijgt bij het ontwerp en beheer van gebouwen te maken met een steeds complexere set aan opgaven, risico’s en tegenstrijdige ambities. Denk aan de locatie van een bouwproject, maar ook de vraag hoe zij bij een gebouw uitdagingen bij energiegebruik, hitte, kou, afvoer van regenwater, biodiversiteit en gezondheid oplossen. Studenten die gaan werken in de logistieke sector krijgen te maken met onzekerheden in energievoorziening (en energieprijzen) en de beschikbaarheid van grondstoffen. Denk ook aan lage rivierwaterstanden door droogte, waardoor vrachtvervoer over water van en naar de Amsterdamse haven wordt beperkt.

De KNMI-klimaatscenario’s zijn daarom niet louter ter kennisgeving. Als kennisinstelling moeten we ons aangesproken voelen doorlopend met een kritische blik naar het onderwijscurriculum en onderzoeksportfolio te kijken. De aanpak van klimaatverandering, en het anticiperen op de impact daarvan vergt zogeheten ‘klimaatgeletterdheid’. Weten we hoe en waar wetenschappelijk betrouwbare data en informatie over klimaat te vinden zijn? Hoe communiceren we op basis van feiten over klimaatverandering? Zijn we in staat goed geïnformeerde beslissingen te nemen over zaken die door klimaat worden beïnvloed of die het klimaat beïnvloeden? Hoe brengen we mensen die het nog even aankijken en mensen die vinden dat het allemaal veel sneller moet bij elkaar? Dat zijn de competenties die onze studenten in de praktijk nodig hebben, en type vraagstukken die ze samen met hbo-onderzoeksgroepen en praktijkpartners oppakken. De HvA heeft sinds 2022 een lector Klimaatgeletterdheid, die ook deels bij het KNMI werkt, zodat klimaatkennis onderdeel wordt van zoveel mogelijk opleidingen en praktijkgericht onderzoek.

Bij de lancering van de stadspergola eerder in september waren studenten, onderzoekers, docenten, ambtenaren uit de regio, omwonenden en lokale bedrijven aanwezig. In de workshops bij de lancering zagen we de kracht van het samenbrengen van verschillende bloedgroepen; van een kennisinstelling die midden in de stad staat en waar wederzijdse kennisuitwisseling plaatsvindt met praktijkpartners ten aanzien van hedendaagse klimaatvraagstukken. De hogeschool weet daarbij nieuwe kennis uit meerdere vakgebieden en domeinen te bundelen in praktische oplossingen voor de metropoolregio. De KNMI-klimaatscenario’s vormen een aanleiding opnieuw kritisch te kijken naar de kansen en toepassingen die er liggen voor het hbo-onderwijs, met als ultiem uitgangspunt: klimaatkennis voor de praktijk, samen met de praktijk. Dat start met klimaatgeletterdheid; ook van onze praktijkpartners.

Janette Bessembinder, lector Klimaatgeletterdheid, HvA

Felia Boerwinkel, Programmamanager Centre of Expertise City Net Zero, HvA