De Stadspergola

Schaduwbehoefte

Door het veranderende klimaat en toename van extreme hittegolven komt er steeds vaker hittestress voor. Bomen zijn een effectief middel om schaduw te bieden en de gevoelstemperatuur te verminderen. Echter kunnen bomen lang niet overal (in goede) omstandigheden groeien vanwege de vele belangen en functies die samenkomen in het stedelijk gebied, zowel boven- als ondergronds. Daarnaast is tijd een beperkende factor; het kost jaren voordat bomen volgroeid zijn en hun verschillende functies kunnen vervullen als het gaat om schaduw, biodiversiteit en uitstraling. Alternatieve interventies voor het creëren van schaduw en vergroening, zoals bijvoorbeeld een pergola, kunnen helpen om steden (versneld) klimaatbestendiger in te richten.

Open blik en brede benadering

Maar kan een Stadspergola ook verder gaan dan schaduwwerking en de stad klimaatbestendiger maken? Deze vraag stond aan de wieg van dit prototype van de Stadspergola, gerealiseerd op de HvA Amstelcampus, in de zomer van 2023. Er volgde een feestelijke lancering in september waar docenten, beleidsmakers, onderzoekers, studenten en burgers met elkaar het gesprek aan gingen over allerlei verschillende functies die de Stadspergola kan bekleden. Tijdens de workshop borrelden veel vragen en mogelijkheden op, in te delen in de categorieën: wat ervaar je graag? Welke functies zie je? Welke kansen en valkuilen kunnen we identificeren en wat zijn mogelijke vervolgstappen? Het merendeel van de antwoorden door de aanwezigen is in kaart gebracht door illustrator Mei-Li. Hieruit zijn ook weer onderzoeksvragen ontstaan, waar verschillende vakgebieden worden aangesproken:

• Hoe bouwen we circulaire stadspergola's?
• Op welke manier kan een stadspergola bijdragen aan de biodiversiteit?
• Wat voor sociale functie in de buurt kan de stadspergola dienen?

Interactief en in ontwikkeling

Uit de grote hoeveelheid aan reacties valt op te maken dat vele thema's en vakgebieden verbonden kunnen worden aan de stadspergola. Dit prototype is een dynamisch object dat zich blijft ontwikkelen en iedereen is welkom om mee te bouwen zodat we toewerken naar duurzaam straatmeubilair wat kan voorzien in de veelzijdige behoeften van de stad. Dit willen dit dan ook graag samen verkennen met iedereen die zich betrokken voelt.

Kennisdeling via toolkit

Met als doel zoveel mogelijk opgedane kennis, zo snel mogelijk, te delen met geïnteresseerden, is er een communicatie toolkit samengesteld met de volgende informatie. Deze is in zijn geheel, of gedeeltelijk, te downloaden via de linkjes hieronder.

• Paspoort met beschrijving van hoe de pergola is gebouwd, zoals de afmetingen, het materiaal en de beplanting.
• Inspiratiekaarten met voorbeelden van Stadspergola’s internationaal en nationaal. Dit zijn voorbeelden van stadspergola’s die wij hebben ontvangen van collega’s, vrienden, familie en andere betrokkenen. Er zijn vast nog meer voorbeelden te vinden, maar het roept de vraag op wat nu precies een stadspergola is:
  • is het begroeid met planten of niet, (en als het bedoeld was te begroeien, waarom groeit het dan niet?)
  • is het onderdeel van een gebouw of staat het los
  • is het ontwerp een ‘standaard;  of een ‘special?’
  • esthetisch of functioneel (en voor welke functies dan?)
  • op welke plek zinnig/nuttig (een pergola in de schaduw of juist in de volle zon)

• Pleidooi voor het verkennen van de mogelijkheden van de stadspergola: van idee op papier naar plek op het plein
• De lessons learned tot nu toe. Welke inzichten hebben we al gekregen, naast degene beschreven in het pleidooi, om mee te nemen voor het bouwen van een tweede prototype stadspergola
• De uitkomsten van de workshop tijdens de lancering van de stadspergola waar de opgehaalde gewenste ervaringen, functies, kansen, valkuilen en vervolgstappen zijn verwerkt in een tekening.
• Verslag bijeenkomst met experts op het gebied van ecologie, landschapsontwerp en natuurinclusiefontwerp over het 'levende' gedeelte van de Stadspergola.
• Artikel over de Stadspergola in Stadswerk magazine, het vakblad voor professionals werkzaam op het gebied van de fysieke leefomgeving.

Er zal in de loop van de tijd steeds meer informatie beschikbaar komen. Denk aan ontwerpen gemaakt door studenten, overzicht van onderzoeksvragen en hopelijk realisaties van meer (prototypes) van stadspergola’s.

Samenwerken

Wil je graag meewerken? Of heb je vragen over dit project? Stuur een mailtje naar: l.a.corpel@hva.nl (docent-onderzoeker bij het lectoraat Water in en om de Stad)