Centre of Expertise Urban Education

Academische taal als obstakel

Hoe kan mondeling taalgebruik op de hogeschool minder een obstakel vormen voor studenten?

Project

Op het eerste gezicht lijkt het HBO een laagdrempelige instelling, met relatief veel studenten uit ondervertegenwoordigde groepen. Maar deze groepen hebben een grotere kans om uit te vallen, en dat lijkt deels te wijten aan het academische taalgebruik op het HBO; niet alleen in de teksten die studenten moeten lezen, maar ook in de colleges die ze volgen. Dit project heeft tot doel de rol van academisch mondeling taalgebruik te onderzoeken en handreikingen te bieden om een eventueel probleem te verkleinen.

DOEL VAN DIT PROJECT

Het onderzoeken van mondeling taalgebruik als obstakel voor succesvol studeren

Op het hbo studeren relatief veel studenten uit groepen die traditioneel ondervertegenwoordigd zijn in het hoger onderwijs. Het gaat hierbij om eerstegeneratiestudenten, studenten met een migratieachtergrond, en studenten die via het mbo instromen in het hoger onderwijs. Dat suggereert dat het hbo toegankelijk is voor deze groepen, maar in de praktijk blijkt helaas dat alle drie de groepen een verhoogd risico lopen om uit te vallen, met name in het eerste jaar. Mogelijk worden deze studenten gehinderd door informele, soms onbedoelde obstakels, en de academische taalvaardigheid is daar een voorbeeld van.

Academische taal kenmerkt zich door niet-frequente, specifieke woordenschat, een formele toon, een zekere complexiteit en abstractie in de inhoud, complexe grammaticale structuren, hoge informatiedichtheid, impliciete verbanden en een onpersoonlijke stijl. In het hoger onderwijs is men er lang van uitgegaan dat studenten hun taalvaardigheid zelfstandig ontwikkelen tot een professioneel niveau. Aandacht voor taalvaardigheid was veelal niet structureel verankerd in het beleid van hbo-instellingen. De laatste tijd is er wel steeds meer aandacht voor de ontwikkeling van taalvaardigheid. Veel bestaande interventies en onderzoeken richten zich echter op de ontwikkeling van schriftelijke vaardigheden van studenten (lezen en schrijven) en in mindere mate op mondelinge vaardigheden (spreken en luisteren).

Bewust van het jargon

Dit project richt zich wel op mondelinge taal. Om studenten te helpen het mondeling taalaanbod in het hbo beter te begrijpen wordt met dit project onderzocht hoe dit taalaanbod eruitziet en welke rol academisch taalgebruik speelt in de lessen die docenten geven. Als docenten meer inzicht krijgen in de invloed van hun eigen taalaanbod op het succesvol studeren van studenten, kunnen zij hier rekening mee houden tijdens het lesgeven en begeleiden van studenten. Dit wil niet zeggen dat zij academische taaluitingen moeten mijden, integendeel. Studenten moeten wel degelijk leren deze taal te begrijpen, en het is de taak van de docent de brug te slaan tussen de taalvaardigheid van de student en de gevraagde academische taalvaardigheid van de hbo’er.

RESULTAAT VAN DIT PROJECT

Een handreiking die inzicht geeft in het academische taalaanbod

In dit project wordt eerst in kaart gebracht welke typen mondelinge academische taaluitingen worden gebruikt in colleges. Dit wordt gedaan door fragmenten te selecteren van gesproken taal van docenten tijdens colleges. Deze fragmenten worden in interviews voorgelegd aan de betrokken docenten en studenten. Vervolgens wordt geanalyseerd in hoeverre er een match of mismatch is tussen wat docenten bedoelen, en wat studenten verstaan onder deze uitingen.

Op basis van deze inzichten wordt een handreiking ontwikkeld met werkvormen die docenten inzicht geven in wat academisch taalaanbod op de HvA inhoudt en hoe dit van invloed is op het begrijpen van de stof door studenten. Ook wordt beschreven hoe hiermee rekening kan worden gehouden tijdens het lesgeven en begeleiden van studenten. Het project is geslaagd als docenten handvatten krijgen om beter aan te kunnen sluiten bij de onderwijsbehoeften van studenten in de complexe, rijke en uitdagende grootstedelijke omgeving van Amsterdam.

Wie zijn bij dit project betrokken?

Succes met je taal is een initiatief van Mieke van Diepen (Lectoraat Kansrijke Schoolloopbanen in een Diverse Stad) en Bas van Eerd (Taalteam Dienst Studentzaken).

Gepubliceerd door  Urban Education 24 april 2019

Project Info

Startdatum 01 jan 2019
Einddatum 01 nov 2019

Locatie

Kohnstammhuis (KSH) | Amstelcampus

Wibautstraat 2-4

1091 GM Amsterdam

020 599 5555