Podcastserie Minder uren, betere lessen?
Het verbeteren van de kwaliteit van ons onderwijs is in ons aller belang
EvenementKan het reduceren van het aantal lesuren in het basis- en voortgezet onderwijs bijdragen aan beter onderwijs, omdat leraren dan ruimte krijgen om samen kwalitatief betere lessen te ontwikkelen? Hoe kan dit in de praktijk worden gerealiseerd? De verplichte onderwijstijd in Nederland ligt zowel boven het OESO gemiddelde als boven het EU23 gemiddelde, terwijl de leeropbrengsten achterblijven ten opzichte van een toenemend aantal andere Europese landen. Maar minder lestijd van leraren betekent ook minder contacttijd met leerlingen. Wat betekent dat voor bijvoorbeeld kansengelijkheid, curriculumdruk, en voor ouders en de buiten/naschoolse sector? Vanuit het Centre of Expertise Urban Education gaan host Erik Ex en vaste gast HvA lector Marco Snoek in de podcastserie ‘Minder uren, betere lessen?’ in gesprek met experts en betrokkenen. Vanuit praktijk en onderzoek verkennen ze de mogelijkheden en uitdagingen van het verminderen van lesuren ten bate van de onderwijskwaliteit.
Door minder uren voor de klas te staan kan ruimte voor onderwijsontwikkeling voor leraren ontstaan, omdat er tijd beschikbaar komt voor het ontwikkelen van kwalitatief betere lessen. Een belangrijk voordeel van het samen onderzoeken van hun eigen lespraktijk en ontwikkelen van betere lessen is dat dit de mogelijkheid biedt voor leraren om zich samen te professionaliseren. Door samen onderwijs te ontwerpen worden leraren uitgedaagd om met elkaar in gesprek te gaan over verschillende opvattingen, zo ontstaat een werkomgeving die uitnodigt tot leren. Het zorgt voor meer variatie in het werk van leraren en voor minder eenzaamheid in het beroep. Dat betekent dat het vrijmaken van ontwikkeltijd van leraren kan leiden tot betere lessen waarmee in minder tijd dezelfde of betere resultaten behaald kunnen worden en het beroep aantrekkelijker kan worden.
Tegelijk betekent minder lestijd van leraren ook minder contacttijd met leerlingen. Dat roept belangrijke vragen op bijvoorbeeld ten aanzien van kansengelijkheid en curriculumdruk.
Gedurende circa 10 afleveringen tussen oktober 2022 en april 2023 gaat host Erik Ex met vast gast HvA lector Leren & Innoveren Marco Snoek en diverse experts in gesprek over ‘de mogelijkheden en vragen die leven rondom het thema minder uren, betere lessen?'.
Denk hierbij aan centrale thema's als
- Ontwikkelen van onderwijs
- Curriculumdruk
- Tussenbalans
- Kansengelijkheid
- Binnen- of buitenschoolse leertijd
- Een verkorte schooldag, wat betekent dat voor ouders en opvang?
- Praktijkervaringen
- Onderwijs, organisatie en financiën
De gesprekken worden gevoerd vanuit de praktijk en gevoed door wetenschappelijke inzichten.
Abonneer je in Spotify op het Hogeschool van Amsterdam kanaal zodat je automatisch bericht krijgt wanneer de volgende afleveringen gepubliceerd worden.
Wil je met ons in gesprek over de reeks of over de aflevering?
Ga naar het LinkedIn-account van de Hogeschool van Amsterdam en reageer op de post van:
- Aflevering 1
- Aflevering 2
- Aflevering 3
- Aflevering 4
- Aflevering 5
- Aflevering 6
- Aflevering 7
- Aflevering 8
- Aflevering 9
De podcastreeks wordt ontwikkeld door het Center of Expertise Urban Education van de HvA met financiële steun van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek NRO en mede georganiseerd door Ina Cijvat. Daarbij wordt samengewerkt met:
- JSW - Maakt jou een betere leerkracht JSW - vakblad voor leerkrachten in het basisonderwijs en https://www.jsw.nl/minder-uren-betere-lessen/
- Didactief www.didactiefonline.nl en https://didactiefonline.nl/artikel/word-vriend-van-didactief
- TeacherTapp - Doe ook mee! Teacher Tapp Nederland – Wij zijn Teacher Tapp, de dagelijkse vragenapp voor alle leraren
Publicatiedatum
5 oktober 2022
Gasten
Sharon Martens , lerares basisonderwijs en voorzitter lerarencollectief PO
Harm Tiggelaar , leraar voortgezet onderwijs en lid lerarencollectief VO
Inhoud
Wat kan het creëren van meer (gezamenlijke) ontwikkeltijd voor leraren opleveren? Kan dat leiden tot betere lessen, minder isolement, meer verbinding met wetenschappelijke inzichten en professionalisering? In deze eerste aflevering verkennen we het vraagstuk uiteraard met t wee leraren: Sharon Mertens uit het basisonderwijs en Harm Tiggelaar uit het voortgezet onderwijs. We zijn nieuwsgierig naar hun ervaringen en perspectieven op het thema. Hoe creëren zij tijd om de goede lessen te ontwikkelen? En wat kan het inruilen van lestijd voor ontwikkeltijd opleveren?. Belangrijkste knelpunt is dat leraren door de waan en de druk van alle dag nauwelijks ruimte ervaren om even afstand te nemen van de eigen praktijk en in een zekere rust kritisch na te denken over de dingen die ze doen. En het lukt vaak al helemaal niet om dat samen met collega's te doen. Als we echt onderwijs willen verbeteren is het noodzakelijk om die ruimte te creëren. Dat is niet alleen een kwestie van werken aan een lerende cultuur binnen scholen, maar vooral ook van structuur door het creëren van randvoorwaarden die ontwikkeltijd en collegiale samenwerking mogelijk maken.
Wil je mee praten over dit onderwerp of iets opmerken, laat dan een bericht achter op de LinkedIn post bij deze aflevering. Mogelijk nemen we dat in een volgende aflevering mee.
Lees hier meer over het onderwerp.
Luister hier naar de eerste afleveringPublicatiedatum
8 november 2022
Gasten
Jan van Tartwijk
, hoogleraar Educatie en pedagogiek, Universiteit Utrecht
Jan van Tartwijk doet onderzoek naar lerarenkwaliteit en het verschil dat leraren maken bij het leren van leerlingen. Thema’s zijn expertiseontwikkeling van leraren en time-on-task.
Debbie Dussel
, lerares basisonderwijs Amsterdam
Debbie Dussel pleit al langer voor het meer evidence-informed werken van leraren. Zij is ook lid van de kwaliteitscommissie die NRO adviseert bij de ontwikkeling van Leidraden die leraren en schoolleiders moet ondersteunen en stimuleren bij het gebruiken van uitkomsten van onderzoek.
Inhoud
- Wat is er bekend (bijv. uit internationale vergelijkingen) over de relatie tussen lesuren en leeropbrengsten en over de relatie tussen contacttijd met de leraar en leeractiviteiten van leerlingen? Welke andere factoren spelen daar een rol bij?
- Hoe en onder welke condities kan kennis uit onderzoek leraren helpen om hun lesontwerpen en leskwaliteit te versterken?
- Welke voorwaarden zijn van belang om bij minder lesuren van leraren en leerlingen en meer ontwikkeltijd voor leraren leeropbrengsten op peil te houden?
Lees hier meer over het onderwerp.
Luister hier naar de tweede afleveringPublicatiedatum
29 november 2022
Gasten
Ida Oosterheert, universitair hoofddocent aan de Docenten Academie van de Radboud Universiteit
Richard van den Berg, lid van de schoolleiding en opleider bij Academie Tien
Inhoud
We hebben hoge verwachtingen van leraren als het gaat om de kwaliteit van hun lessen, maar er is nauwelijks tijd om goede lessen voor te bereiden. Kernvraag van de podcastreeks is of het verlagen van het aantal lesuren van leraren ten gunste van (gezamenlijke) ontwikkeltijd kan bijdrage aan betere lessen.
In deze derde aflevering staan we stil bij de vraag wat leraren nodig hebben om samen betere lessen te ontwerpen. Hoe zorg je dat leraren de vrijgekomen tijd gebruiken om gezamenlijk te werken aan kwaliteit van lessen, en wat is daarvoor nodig aan ondersteuning? Rond deze vraag gaan we in gesprek met Ida Oosterheert, universitair hoofddocent aan de Docenten Academie van de Radboud Universiteit en Richard van den Berg, lid van de schoolleiding en opleider bij Academie Tien.
Centrale vragen met de gesprekspartners zijn:
- Hoe kan het creëren van ontwikkeltijd bijdragen aan het ontwikkelen van betere lessen?
- Wat hebben leraren(teams) daar voor nodig?
- Hoe zorg je dat leraren de vrijgekomen tijd gebruiken om gezamenlijk te werken aan kwaliteit van lessen (structuur, cultuur, gedrag)?
- Was is daarvoor nodig aan ondersteuning (competentie)
- Wat betekent dat voor beleid op landelijk en schoolniveau?
Lees hier meer over het onderwerp.
Luister hier naar de derde afleveringPublicatiedatum
20 december 2022
Gasten
Susan McKenney, hoogleraar aan de universiteit Twente rond de relatie tussen curriculumontwikkeling en professionele ontwikkeling van leraren
Mark Leek, voormalig directeur van SBO school De Wissel, nu directeur van VSO De Spinaker in Hoorn
Mark Leek heeft als directeur van SBO school De Wissel twee jaar geëxperimenteerd met een vierdaagse schoolweek.
Inhoud
We hebben hoge verwachtingen van leraren als het gaat om de kwaliteit van hun lessen, maar er is nauwelijks tijd om goede lessen voor te bereiden. Kernvraag van de podcastreeks is of het verlagen van het aantal lesuren van leraren ten gunste van (gezamenlijke) ontwikkeltijd kan bijdrage aan betere lessen.
In deze vierde aflevering staan we stil bij de vraag wat het verminderen van het aantal lesuren voor effect heeft op de curriculumdruk die leraren ervaren. Die druk wordt door veel leraren gevoeld, getuige een peiling onder zo'n 1000 leraren via TeacherTapp.
Centrale vragen met de gesprekspartners zijn:
-
-
- als leraren minder lesuren geven om zo tijd vrij te maken voor gezamenlijke onderwijsontwikkeling, leidt dat dan niet tot spanning op het curriculum?
- Kun je met minder tijd wel het hele programma dekken? Leraren geven nu al vaak aan dat ze tijd tekort hebben om alles wat ze willen goed te onderwijzen.
- Of moeten er keuzes gemaakt worden in kerndoelen, eindtermen en examenprogramma’s? En als er keuzes gemaakt moeten worden, welke dan?
-
Lees hier meer over het onderwerp.
Luister hier naar de vierde afleveringPublicatiedatum
24 januari 2023
Gasten
Daniël van Middelkoop , lector Samenwerkende professionals
Marie-Elle Bakker , bestuurder bij PCBO Amersfoort
Jan Paul Beekman , rector-bestuurder van het Spinoza Lyceum in Amsterdam
Inhoud
We hebben hoge verwachtingen van leraren als het gaat om de kwaliteit van hun lessen, maar er is nauwelijks tijd om goede lessen voor te bereiden. Kernvraag van de podcastreeks is of het verlagen van het aantal lesuren van leraren ten gunste van (gezamenlijke) ontwikkeltijd kan bijdrage aan betere lessen.
In deze vijfde aflevering maken we de balans op van de eerste vier afleveringen aan de hand van verschillende fragmenten uit de vorige afleveringen. Vertrekpunt is het besef dat er ruimte moet zijn voor het ‘handelingsvermogen’ van leraren om als onderwijsprofessional ‘goed werk’ te leveren. Dat roept de vraag op wat ‘goed werk’ is en hoe je dat dan doet. En daarvoor is ‘ononderhandelbare trage tijd’ nodig, tijd om samen kritisch stil te staan bij de dingen die je doet. En dan de vraag: Maakt dat het beroep van leraar aantrekkelijker?
Luister hier naar de vijfde afleveringPublicatiedatum
14 februari 2023
Gasten
Roukaya el Hassani , oudleerling van het Lumion College en student aan de lerarenopleiding Pedagogiek en Biologie van de HvA
Katerina Kourchine, leerling aan het Zuiderlicht College en de Nederlandse Ballet Academie
Margreet de Looze , Universiteit Utrecht en betrokken bij het langlopende internationale onderzoek Health Behaviour in School-aged Children
Inhoud
We hebben hoge verwachtingen van leraren als het gaat om de kwaliteit van hun lessen, maar er is nauwelijks tijd om goede lessen voor te bereiden. Kernvraag van de podcastreeks is of het verlagen van het aantal lesuren van leraren ten gunste van (gezamenlijke) ontwikkeltijd kan bijdrage aan betere lessen.
In deze zesde aflevering kiezen we voor een wat ander perspectief. In de vorige afleveringen zijn we telkens in gesprek gegaan met en over leraren en wat zij nodig hadden. Het ging daarbij ook vaak over wat van belang is voor leerlingen, zonder nog leerlingen zelf aan het woord te laten. In deze aflevering willen we daarover ook met hen in gesprek gaan. Kernvraag is hoe leerlingen aankijken tegen onderwijstijd, hoe effectief zij de onderwijstijd op dit moment ervaren, en of zij het wenselijk vinden om minder lestijd te hebben. Hun beelden worden aangevuld met resultaten uit het langlopende internationale onderzoek Health Behaviour in School-aged Children waarin onder andere geconstateerd wordt dat de schooldruk die jongeren ervaren de afgelopen 20 jaar verdrievoudigd is. Dat roept o.a. de vraag op in hoeverre het verminderen van het aantal lesuren kan leiden tot een verlaging of een verhoging van de ervaren schooldruk.
Lees hier meer over het onderwerp.
Luister hier naar de zesde afleveringPublicatiedatum
7 maart 2023
Gasten
Lianne Seeboldt, leerkracht van groep 7/8 en intern begeleider op basisschool de Tamarinde in Zaandam.
Onne van Buuren, docent natuurkunde op Metis Montessori College Amsterdam en daarnaast ook lerarenopleider en vakdidacticus natuurkunde op de VU.
Louise Elffers, lector Kansrijke schoolloopbanen in de diverse stad aan de Hogeschool van Amsterdam, directeur van het Kenniscentrum Kansenongelijkheid van de gemeente Amsterdam, en bijzonder hoogleraar aan de UvA op het thema Kansengelijkheid in het onderwijs.
Inhoud
In deze zevende aflevering staan we stil bij de vraag wat de impact is van vermindering van het aantal lesuren op de kansen van kinderen in achterstandssituaties. Er is de laatste tijd steeds meer aandacht voor kansenongelijkheid en de rol van het onderwijs daarbij. In voorgaande afleveringen gaven verschillende van onze gasten al aan zich zorgen te maken over de ontwikkelkansen van deze kinderen, maar ook mogelijkheden te zien om juist hun wereld te vergroten. En omdat we weten dat de leraar een van de belangrijkste factoren is als het gaat om de kwaliteit van het leren van leerlingen, zijn onze kernvragen: Hoe kunnen leraren en schoolteams hun onderwijs zo vormgeven dat de kansen van kinderen – zeker die met achterstanden – vergroot worden? Vraagt dat dan vooral meer lestijd of betere lessen? En wat vraagt dit dan van leraren en scholen?
