Met een touchscreen in gesprek over de toekomst van Amsterdam

Een maquette van een stad of bouwwerk kan een goede start van een gesprek zijn. Hoe moet Amsterdam er over vijftig jaar uit zien? Hoe zorgen we voor genoeg woningen op zo weinig vierkante meter? Toch zijn de mogelijkheden van deze maquettes beperkt. Studenten van de HvA onderzoeken hoe je met hulp van digitale media het gesprek over Amsterdam nog beter vorm kan geven.

Hoe kunnen we Amsterdammers leren over de circulaire economie met hulp van maquettes en digitale techniek? Met dat vraagstuk zijn Sophie de Haan (Master Digital Design) en haar medestudenten aan de slag gegaan. “We hebben samengewerkt met deskundigen van het AMS Institute en de gemeente Amsterdam, beiden gespecialiseerd in het visualiseren van big data op het gebied van afvalstromen. Met hen zijn we gaan kijken naar verteltechnieken, om die abstracte cijfers in beeld te brengen.”

Een afvalberg ter grootte van de A’dam Tower

Zo heeft het bijvoorbeeld weinig zin om mensen te vertellen over hoeveel ton aan elektronisch afval er dagelijks wordt weggegooid, maar zo’n hoeveelheid gaat wel leven als je laat zien dat dit net zo’n grote afvalberg is als de iconische A’dam Tower aan de oevers van het IJ. “En zo hebben we ook een visualisatie van de hoeveelheid afval die gecreëerd wordt in Amsterdam. Dat staat gelijk aan 67 cruiseschepen. Daar hebben we een digitale kaart bij gemaakt waar je die schepen dan ziet oppoppen.”

Voor het Architectuur Centrum Amsterdam (Arcam) bieden deze nieuwe technieken een middel om het gesprek over de toekomst van de stad op andere manieren te voeren. “We zijn in 2018 gaan onderzoeken of we een stadsmaquette van Amsterdam kunnen maken,” vertelt Arcam-directeur Indira van ’t Klooster. “Maar gaandeweg zijn we tot de conclusie gekomen dat een goed gesprek over de toekomst van de stad ook digitale lagen nodig heeft, om te kunnen wisselen in schalen, of om meer interactie mogelijk te maken met publiek.”

Sophie ontwikkelde samen met haar medestudenten een verhaal waar mensen met hulp van een touchscreen doorheen kunnen lopen. Aan de hand van dat verhaal worden zij geïnformeerd over de plannen van de gemeente om de Amsterdamse economie in 2050 volledig circulair te laten zijn. “De vraag die we ons hebben gesteld is dus: hoe kunnen we het gesprek nog boeiender maken en nog interactiever, zodat meer mensen gaan begrijpen hoe Amsterdam er in de toekomst uit zou kunnen zien, en welke keuzes we daarbij zullen moeten maken.”

Een vierde laag toevoegen aan stedelijke modellen

Dat is ook het doel van het project 4D-Citymaking, vertelt lector Civic Interaction Design Martijn de Waal. “Het project heet 4D-Citymaking, omdat je eigenlijk een vierde laag toevoegt aan stedelijke modellen door gebruik te maken van digitale technologie.” In het project zijn verschillende technologieën onderzocht, van augmented reality en projection mapping tot de digitale visualisaties waar Sophie de Haan zich mee bezig heeft gehouden.

In het klein is dat ook waar Martijn zich in zijn onderzoek op de hogeschool mee bezighoudt. “Ik onderzoek hoe je met nieuwe platforms, interactieve ervaringen en online diensten het gesprek tussen overheden en burgers op nieuwe manieren kunt vormgeven. Hoe kunnen publieke waarden op het gebied van democratie, diversiteit en duurzaamheid worden verankerd in een opkomende netwerk- of platformsamenleving?”

Arcam is een voorbeeld van een organisatie die daar werkt van maakt, zegt Sophie. “Het is echt een ‘juicy’ plek, niet zo gemeentelijk en droog. Ze gebruiken hele experimentele vormen voor het maken van en praten over een stad.”

Juist de samenwerking met studenten helpt daarbij, ziet Indira. “Ik vind dat altijd superleuk. Het is voor studenten een interessante manier om in de praktijk iets te onderzoeken op een meer intuïtieve manier. En voor ons is het ook heel leerzaam, omdat je steeds stap voor stap ervaart wat werkt of juist niet.”

Creatief design voor maatschappelijke kwesties

Sophie is inmiddels al weer een tijdje als freelancer aan het ontwerpen, maar zegt zelf veel gehad te hebben aan het project 4D-Citymaking. “Ik heb altijd meer interesse gehad in social design, waarbij het er om gaat om met hulp van creatief ontwerp samen met anderen maatschappelijke kwesties op te lossen,” vertelt ze. “Juist dat samenwerken met anderen, niet alleen ontwerpers, dat is iets wat de HvA me wel echt heeft meegegeven.”

Bij Arcam zijn ze ondertussen al aan het kijken hoe de nieuwe digitale verteltechnieken straks op grotere schaal kunnen worden ingezet. “Dankzij dit project hebben we grip gekregen op wat er technisch allemaal mogelijk is, “zegt Indira van ’t Klooster. “Die kennis is heel waardevol voor de verdere ontwikkeling van ons 5D ExpoLab.” In dat expolab visualiseert Arcam actuele ruimtelijke ontwikkelingen met datavisualisaties zoals die van Sophie en haar medestudenten. Amsterdammers kunnen zo in gesprek over de toekomst van de stad met hulp van de nieuwste digitale toepassingen.