Portfolio's worden in het onderwijs ingezet als:

1. Een verzameling van bewijzen met verantwoording bij portfolio-assessments. Studenten hebben gedurende een onderwijsperiode of tijdens een stage bewijzen verzameld van beroepsopdrachten of -handelingen die zij hebben uitgevoerd. Ze presenteren deze bewijzen met onderbouwing, verkregen feedback en hun reflectie hierop in een portfolio. We spreken van een portfolio-assessment als de toets gepaard gaat met een assessmentgesprek, ook wel criteriumgericht interview (cgi) genoemd. Hierin wordt de student bevraagd over hoe het bewijs tot stand is gekomen (gedrag), welke keuzes daarbij zijn gemaakt (denk- en beslisprocessen) en hoe dit alles heeft bijgedragen aan het leer- en ontwikkelproces (reflectie en transfer).   
2. Een verzameling van datapunten voor portfolio-beoordeling bij programmatisch toetsen. Studenten verzamelen eerder beoordeelde bewijzen van leeropbrengsten en feedback (low-stake momenten) in een portfolio. Een commissie beoordeelt het portfolio. Het betreft een zogenaamde high- stake (=summatieve) beoordeling. 

De tekst op deze pagina gaat over portfolio-assessments, zoals beschreven bij punt 1. Een portfolio-beoordeling, zoals omschreven bij punt 2 is geen toetsvorm en komt ook niet verder ter sprake. 

Wat verstaan we onder een portfolio-assessment?

De student levert een portfolio aan. Een portfolio is een (digitale) map met daarin een verzameling van bewijs van competent gedrag in de vorm van (beroeps)producten, onderbouwing, verantwoording, feedback, reflecties, etc. Op basis van het portfolio vindt altijd een assessmentgesprek plaats, ook wel criteriumgericht interview (cgi) genoemd. Hierin wordt de student bevraagd over hoe het bewijs in het portfolio tot stand is gekomen (aanpak en gedrag), welke keuzes daarbij zijn gemaakt (denk- en beslisprocessen), wat dit heeft opgeleverd (resultaat) en hoe dit alles heeft bijgedragen aan het leer- en ontwikkelproces (reflectie en transfer). Bekijk deze video voor een voorbeeld van een criteriumgericht interview. 

Wat is het verschil tussen een portfolio-assessment, opdrachten en beroepsproducten? 

Portfolio-assessments bevatten bewijs in de vorm van meerdere beroepsproducten, opdrachten, reflecties, feedback etc. die de student over een langere periode heeft verzameld om competent gedrag aan te tonen. Met behulp van een cgi wordt bepaald of de competenties daadwerkelijk verworven zijn. Bij opdrachten en beroepsproducten gaat het om het leveren van het gewenste resultaat in de vorm van een product dat voldoet aan de vereiste criteria. Dit gaat meestal gepaard met een verslag over hoe de opdracht/het product tot stand is gekomen en welke bijdrage een student hieraan heeft geleverd. Een cgi behoort ook tot de mogelijkheden, maar zal met name vanwege de tijd en kosten niet altijd worden ingezet. Bovendien leidt de beoordeling van één opdracht of product niet tot een uitspraak over competent gedrag. 

Wanneer gebruik je een portfolio-assessment? 

Je gebruik een portfolio-assessment om integraal te toetsen of- en in welke mate studenten de beoogde resultaten hebben behaald. Dit vraagt dat studenten in uiteenlopende beroepssituaties en –contexten aan beroepstaken of –opdrachten hebben gewerkt over een langere periode, bijvoorbeeld een stage of afstudeerperiode. In deze periode hebben ze diverse vormen van bewijs verzameld in het portfolio, bijvoorbeeld beroepsproducten, feedback en reflecties. Hanteer bij de afname van een portfolio-assessment de toetsafname protocollen. 

Goed om te weten:

• Bij portfolio-assessments wordt gedrag aan de hand van bewijs en een assessmentgesprek indirect zichtbaar. Als je authentiek gedrag wilt observeren, kies dan voor een gedragsassessment(opent in nieuw venster) of simulatie.  
• Het toetsen en beoordelen van competent gedrag is complex. Daarom worden bij assessments twee assessoren ingezet om tot een intersubjectief oordeel te komen.  
• Een oordeel in de vorm van een cijfer is mogelijk bij assessments, maar een woordbeoordeling, zoals ‘onvoldoende, voldoende, goed’, past beter. 
• Je kunt de toetsvorm inzetten om beslissingen te nemen over studenten, bijvoorbeeld voor studiepunten of selectie (toegang tot een volgend onderdeel van de opleiding): summatieve functie; 
• Je kunt de toetsvorm ontwikkelingsgericht inzetten, waarbij het assessmentgesprek een instrument is om rijke informatie over (professioneel) gedrag van studenten op te halen en om reflectie op gang te brengen: formatieve functie van toetsen.   
• Portfolio-assessments zijn intensief en vragen veel tijd van studenten en assessoren. Denk dus goed na wanneer je deze toetsvorm wilt inzetten en zorg ervoor dat de vereiste tijd dan ook beschikbaar is. 
• Bekijk in onderstaande PDF bij het kopje ‘Hoe beoordeel je een portfolio-assessment’ de verschillende stappen die assessoren doorlopen om een betrouwbaar assessment te kunnen uitvoeren. Het is belangrijk dat voldoende uren expliciet toegewezen worden en beschikbaar zijn voor het uitvoeren van deze toetsvorm. 

Hoe ontwerp je een portfolio-assessment?

Open onderstaande PDF voor een complete instructie over wat er komt kijken bij het ontwerpen van een portfolio-assessment.

• Hoe ontwerp je een portfolio-assessment? (PDF)(opent in nieuw venster)

Tips begeleiding studenten bij portfolio-assessment

• Tips begeleiding studenten (PDF)(opent in nieuw venster)