Moralis Machina: In gesprek over generatieve AI met een kaartspel

Moralis Machina is een interactieve werkvorm ontwikkeld door het Responsible AI & IT (RAAIT)-programma van de Hogeschool van Amsterdam, in samenwerking met de Provincie Noord-Holland. Het spel maakt de impact van generatieve AI tastbaar en bespreekbaar. Niet met abstracte theorie, maar met scenario’s die zich rechtstreeks kunnen voordoen in het dagelijkse werk van beleidsmakers, projectleiders, juristen en communicatiemedewerkers.

Doelstelling

Generatieve AI biedt kansen, maar roept ook fundamentele vragen op over verantwoordelijkheid, integriteit, privacy en menselijke regie. Moralis Machina is ontwikkeld om organisaties te helpen deze vragen veilig, gezamenlijk en concreet te onderzoeken.

Het doel van het spel is om bewustzijn te vergroten rondom AI in het werk, kritisch denken te stimuleren over kansen en risico’s, gezamenlijke standpunten en oplossingen te ontwikkelen en professionals te laten ervaren hoe scenario’s met AI in de praktijk kunnen uitpakken. Het spel maakt complexe AI-dilemma’s bespreekbaar, toegankelijk en vooral: menselijk.

Aanleiding

Tussen september 2023 en april 2024 deden de Provincie Noord-Holland en de HvA een uitgebreide pilotstudie naar de inzet van generatieve AI in het overheidsdomein. Ambtenaren uit verschillende afdelingen leerden hoe de technologie werkt, experimenteerden met tools als ChatGPT en gingen in gesprek over vragen zoals:

• Wat betekent AI voor de kwaliteit van ons werk?
• Hoe houden we controle en regie?
• Wat zijn de risico’s voor privacy, rechtvaardigheid en transparantie?
• En: wat vinden we er eigenlijk samen van?

Vanuit het RAAIT-programma werkte onderzoeker Sophie Horsman één dag per week binnen de provincie mee aan het ontwerp en de uitvoering van deze workshops. Moralis Machina is één van de concrete resultaten van dit traject.

Het spel

Moralis Machina is een scenario- en discussiespel voor 4–15 spelers. Het bestaat uit 15 scenariokaarten, verdeeld over vier stapels, elk met een andere manier waarop generatieve AI een rol kan spelen in het werk. Het spel is vrij toegankelijk en online te spelen via onderstaande link.

De oogst

Moralis Machina heeft geleid tot:

• Nieuwe inzichten in hoe ambtenaren AI ervaren en toepassen.
• Een praktische werkvorm die organisaties helpt om verantwoord AI-gebruik te verkennen.
• Veilige gespreksruimte waarin technologie, ethiek en vakmanschap samenkomen.
• Breed inzetbare scenario’s, toepasbaar binnen overheid, onderwijs en bedrijfsleven.
• Een gemeenschappelijk vocabulaire om betekenisvol te praten over de kansen en risico’s van generatieve AI.
• Een creatieve methode die professionals ondersteunt bij het ontwikkelen van AI-beleid, richtlijnen en handelingsperspectieven.
• De Provincie Noord-Holland gebruikt het spel inmiddels als hulpmiddel bij het ontwikkelen van verantwoord AI-gebruik binnen de organisatie. Ook andere organisaties hebben interesse getoond om Moralis Machina in te zetten als trainings- of gespreksinstrument.

Hoe nu verder?

Het team achter Moralis Machina werkt aan:

• uitbreiding van scenariokaarten;
• workshops om organisaties te helpen het spel structureel in te zetten;
• onderzoek naar hoe spelvormen bijdragen aan AI-geletterdheid, ethisch bewustzijn en verantwoord gebruik in organisaties.

Moralis Machina past binnen de bredere ambitie van het RAAIT-programma om mensgerichte, verantwoorde AI-toepassingen te ontwikkelen die passen bij publieke waarden.

Lectoraat en project medewerkers

Lectoraat Responsible IT – Hogeschool van Amsterdam

Ontwerp & concept: Martijn Veerman, Sophie Horsman, Jeroen Silvis
UX & Web Development: Yuri Westplat, Bahaa Salaymeh
Software Engineering: Rick van Kersbergen, Tabish Nanhekhan

Partners

• Provincie Noord-Holland
• RAAIT