Amsterdamse cafébezoekers drinken minder vaak, maar riskant gebruik is hoog en gokken neemt sterk toe
Gen Z verandert het Amsterdamse uitgaansleven: meer clubhoppen, vaker thuisfeestjes en minder vanzelfsprekend drinken. Toch blijven riskant alcoholgebruik en stimulerende drugs hardnekkig. Ook neemt gokken sterk toe sinds de legalisering van de online gokmarkt in 2021. Nieuwe middelen zoals 3-MMC en paddodruppels winnen snel terrein, terwijl ketamine populair blijft en lachgas uit het uitgaansleven verdwijnt. Deze trends komen naar voren uit de Antenne-monitor 2024, waarin via panelinterviews, vragenlijsten onder ruim duizend cafébezoekers en analyse van ruim vijfduizend drugsmonsters het middelengebruik en gokgedrag in de stad in kaart is gebracht.
Alcoholgebruik: minder frequent, maar vaak risicovol
Van de 1.188 ondervraagde cafébezoekers (voornamelijk twintigers) gaf 98% aan de laatste 4 weken te hebben gedronken. Dagelijks drinken is zeldzaam (1%), maar op vrije dagen ligt het gemiddelde op 8 glazen. Het aandeel zware drinkers (69%) en overmatige drinkers (37%) is onder cafébezoekers vier keer zo groot als onder leeftijdsgenoten in de Amsterdamse bevolking.1 Bijna een derde van de drinkers wil minderen of stoppen. Er is een lichte daling zichtbaar in drinkfrequentie en een groeiende populariteit van alcoholvrije dranken.
Het middelenpatroon in de stad is nooit stabiel. Elk jaar verschuift de balans tussen bekende middelen en nieuwe trends, en dat maakt blijvend onderzoek noodzakelijk.
Ton Nabben
Senior onderzoeker
Nicotinegebruik stabiel door combinatie sigaret en vape
Hoewel clubs grotendeels rookvrij zijn, rookt ruim de helft van de cafébezoekers nog tabak (54%). Het gebruik van vapes (21%) is enorm toegenomen, maar omdat deze vaak naast sigaretten worden gebruikt, blijft het totale aandeel nicotinegebruikers stabiel. Professionals signaleren dat ook de jongerengroepen in Amsterdamse buurten makkelijk wisselen tussen sigaretten, vapes en snus. Bij de cafébezoekers blijft snus met 2% beperkt.
Cannabis: stabiel bij uitgaanders, nog steeds zorgelijk bij kwetsbare jeugd
Blowen gebeurt in uitgaanskringen vooral incidenteel (24% laatste 4 weken). Bij jongerengroepen in Amsterdamse buurten scoort cannabis echter hoger dan alcohol en is er soms sprake van dagelijks problematisch gebruik.
3-MMC en paddodruppels in opmars
Bij cafébezoekers (survey) en uitgaanders (panel) blijft mdma populair, in pilvorm (xtc) en in poedervorm. Waar het gebruik van xtc-pillen stabiel bleek, nam het gebruik van mdma-poeder toe. Cocaïnegebruik is sinds 2018 toegenomen, ook tijdens een caféavond. De sterkste toename is zichtbaar bij 3-MMC. Het aantal mensen dat aangaf dit de laatste 12 maanden te hebben gebruikt steeg in zes jaar tijd van 2% naar 32%. Opvallend is dat 79% van de bij de testservices ingeleverde 3-MMC monsters geen 3-MMC bleek, maar varianten zoals 2-MMC. Ook een nieuw middel wint terrein: paddodruppels (32% laatste 12 maanden) hebben een groei doorgemaakt en worden inmiddels meer gebruikt dan klassieke paddo’s of truffels (15% laatste 12 maanden).
Ketamine populair, lachgas uit beeld
Ketamine is inmiddels een vast onderdeel van het ‘party pakket’, scoort hoger dan speed en is breed beschikbaar via bezorgdiensten. Daartegenover staat het geleidelijk verdwijnen van lachgas uit het uitgaansleven: gebruik onder cafébezoekers de laatste 12 maanden daalde van 31% in 2018 naar 9% in 2024.
Sterke groei gokken
Gokgedrag van cafébezoekers is in 2018 voor het eerst gemeten, maar werd toen nauwelijks waargenomen. Niet meer dan 1% van de onderzochte cafébezoekers gaf toen aan in de afgelopen 12 maanden online of offline te hebben gegokt. In 2024 is recent gokken gestegen naar 24%. Hier zien we een duidelijk verband met de legalisatie van de online gokmarkt in 2021.
Onderzoeksmethode
In Antenne Amsterdam wordt sinds 1993 jaarlijks het middelengebruik bij jongeren en jongvolwassenen in kaart gebracht. Voor de 2024-editie zijn interviews gehouden met een panel van 22 insiders uit het trendsettende uitgaansleven en een panel van 9 jeugdprofessionals, is een survey uitgevoerd onder 1.188 cafébezoekers en zijn testuitslagen van meer dan 5.000 aangeleverde monsters van de drugstestservices geanalyseerd. De Antenne-monitor wordt uitgevoerd vanuit de Hogeschool van Amsterdam, in opdracht van Jellinek Preventie.
Meer weten over het onderzoek? Kijk op www.hva.nl/antenne of neem contact op met Ton Nabben
Samen met partners zetten we in op een gezonde uitgaansomgeving en minder schade door alcohol, drugs en gokken.
Evelien Mettivier Meijer
Jellinek Preventie
Wat doet Jellinek aan preventie?
Jellinek wil voorkomen dat Amsterdammers in de problemen raken door alcohol, drugs, gokken of gamen. Dat gebeurt op verschillende manieren. Met Unity, een team van ervaringsdeskundigen in het uitgaansleven, krijgen feestgangers rechtstreeks informatie en advies over alcohol en drugs. Daarnaast worden er trainingen gegeven aan horeca en sportclubs over het schenken van alcohol en het creëren van een gezonde omgeving. Ook in het onderwijs is Jellinek actief. Op alle niveaus binnen het onderwijs worden trainingen en ondersteuning, en in sommige gevallen gerichte voorlichting, geboden. Hiermee zijn studenten en leerlingen beter voorbereid op keuzes rond middelengebruik en mentale gezondheid. Voor kwetsbare jongvolwassenen heeft Jellinek projecten zoals Connect, waar peers uit hun eigen omgeving voorlichting en steun bieden. Wie middelen gebruikt kan zijn drugs laten testen bij de testservices van Jellinek en de GGD. Samen met de GGD en stichting Slicks werkt Jellinek bovendien aan een stevige preventieve aanpak om schade door gokken te beperken.