Antenne onderzoek naar middelengebruik
Jaarlijkse publicatie
Antenne is een methode om ontwikkelingen in middelengebruik op de voet te volgen en nieuwe trends tijdig waar te kunnen nemen. Antenne is een jaarlijks terugkerend onderzoek dat wordt uitgevoerd in samenwerking met Jellinek Preventie en Verslavingskunde Nederland. In de multi-methodische onderzoeksaanpak wordt zowel kwalitatieve als kwantitatieve informatie verzameld. Antenne Amsterdam bestaat al sinds 1993. Sinds 2017 is er ook een Antenne Gooi en Vechtstreek en in 2019 is gestart met de landelijke regiomonitor Antenne Nederland. In 2020 is een speciale online Corona Special survey gehouden.
Klik op de links hieronder voor de rapporten per regio. Bekijk de Antenne projectpagina.
Amsterdam
In Antenne Amsterdam wordt al sinds 1993 jaarlijks het gebruik van alcohol, tabak, cannabis en andere drugs in de hoofdstad in kaart gebracht. Dit gebeurt op basis van een combinatie van kwalitatieve en kwantitatieve methoden: interviews met een uitgaanspanel van insiders die vertellen over het trendsettende uitgaansleven, interviews met een panel kwetsbare jeugd waarin professionals zijn vertegenwoordigd die met buurtjongeren werken, een survey (vragenlijsten) over middelengebruik bij wisselende doelgroepen, en analyse van testuitslagen van de Amsterdamse drugstestservices.
Antenne Amsterdam 2023
De Amsterdamse drugs- en gebruikersmarkt wordt gekenmerkt door golfbewegingen. Twintig jaar geleden werd in Antenne 2003 een 'nieuwe nuchterheid’ aangekondigd; tien jaar later zagen we in Antenne 2013 meer middelengebruik over de hele linie; en weer tien jaar verder lijken zich onder trendsettende uitgaanders in 2023 de contouren van een hernieuwde nuchterheid af te tekenen.
De voetbalsurvey laat zien dat vrijetijdsdomeinen van sport en uitgaansleven overlappen. Sporten en middelengebruik zijn niet noodzakelijk tegenpolen, maar vaak twee kanten van dezelfde medaille. De meeste sporters en uitgaanders zijn mensen die gezonde en ongezonde gewoontes balanceren.
| Antenne Amsterdam 2022 | Antenne 2014 |
| Antenne Amsterdam 2021 | Antenne 2013 |
| Antenne Amsterdam 2020 | Antenne 2012 |
| Antenne 2019 | Antenne 2011 |
| Antenne 2018 | Antenne 2010 |
| Antenne 2017 | Antenne 2009 |
| Antenne 2016 | Antenne 2008 |
| Antenne 2015 | Versies van voor 2008 zijn niet digitaal beschikbaar. |
Gooi en Vechtstreek
In Antenne Gooi en Vechtstreek wordt sinds 2017 jaarlijks het gebruik van alcohol, tabak, cannabis en andere drugs in de regio in kaart gebracht. Dit gebeurt op basis van een combinatie van kwalitatieve en kwantitatieve methoden.
Antenne Gooi en Vechtstreek 2023
In 2023 verzamelden we informatie via:
1. interviews met een panel van vier professionals en informele gesprekken met jongvolwassenen die vertellen over de leefwereld, vrijetijdsbesteding en middelengebruik van straat- en uitgaansgroepen;
2. een anonieme survey (vragenlijsten) over middelengebruik onder voetballers en publiek bij tien amateurclubs;
3. analyse van testuitslagen van ruim driehonderd vrijwillig aangeleverde drugsmonsters bij de Hilversumse testservice.
Tezamen schetsen de verschillende bronnen een gedifferentieerd beeld van (trends in) gebruikspatronen en aanbod van genotmiddelen in Gooi en Vechtstreek.
Nederland
Antenne Nederland wordt sinds 2019 uitgevoerd in opdracht van Verslavingskunde Nederland (VKN) in samenwerking met preventiewerkers van verschillende verslavingsinstellingen. In deze landelijke regiomonitor wordt op basis van verhalen en impressies van professionals ‘aan het front’ informatie verzameld over middelengebruik en risico’s bij opgroeiende risicojongeren in dorpen en steden verspreid over Nederland.
Deze landelijke regiomonitor is gebaseerd op de Antenne monitor die sinds 1993 in Amsterdam en sinds 2017 in Gooi en Vechtstreek wordt uitgevoerd.
Antenne Nederland 2022-2023
Antenne Nederland 2022-2023 schetst een actueel beeld van risicojongeren en hun middelengebruik, verteld door (ambulant) jongeren- en straathoekwerkers. Vanaf de frontlinies van het sociale domein vertellen ze over de huidige leefwerelden van minderjarige jongeren en jongvolwassenen in vinexwijken en arme volksbuurten, in dun- en dichtbevolkte delen van het land én over plekken waar ze elkaar treffen en soms ook alcohol en drugs gebruiken: van keet tot voetbaltribune, van de straat tot clubs en raves.
De regiomonitor ondersteunt professionals en beleidsmakers in het sociale- en veiligheidsdomein bij het begrijpen en duiden van alcohol- en drugsgebruik in risicogroepen die beginnen te experimenteren of al fors gebruiken, met alle gezondheidsrisico’s van dien.
Eerdere publicaties
Corona special
Hoe gaan mensen om met roken, drinken, blowen, andere drugs, gamen en gokken in de coronaperiode? Jellinek en de Hogeschool van Amsterdam zijn destijds een onderzoek gestart om zicht te houden op eventuele veranderingen. Met behulp van de resultaten konden professionals gerichte voorlichting en hulpverlening aanbieden die daar bij aansloot.
De resultaten - internationale publicatie
Cijfers van de Corona Special survey zijn gepubliceerd in een wetenschappelijk artikel Changing patterns of substance use during the coronavirus pandemic: self-reported use of tobacco, alcohol, cannabis, and other drugs in het internationale online tijdschrift Frontiers in Psychiatry.
"Overall results showed declined current use compared to “pre-corona,” but mask underlying variation in changing patterns, including discontinued (tobacco 10.4%, alcohol 11.3%, cannabis 16.3%, other drugs 30.4%), decreased (tobacco 23.0%, alcohol 29.1%, cannabis 17.4%, other drugs 20.7%), unchanged (tobacco 30.3%, alcohol 21.2%, cannabis 22.3%, other drugs 17.3%), increased (tobacco 29.6%, alcohol 32.1%, cannabis 32.9%, other drugs 25.3%), and (re)commenced use (tobacco 6.7%, alcohol 6.3%, cannabis 11.1%, other drugs 6.2%)."