'Hogere inkomensgroepen vaak vergeten in energiebeleid, terwijl zij grootverbruikers zijn'
Energiebeleid van gemeenten is vaak – goedbedoeld – gericht op het voorkomen van energiearmoede. Echter, als het gaat om zoveel mogelijk energie besparen is de grootste besparing te behalen bij de hoge inkomensgroepen. Deze groep minder laten uitstoten levert vaak méér absolute besparing op dan de lage inkomensgroep minder te laten uitstoten. Daarnaast hebben hoge inkomens vaak meer invloed, zowel als voorbeeldfiguur als via hun beleidsinvloed. Maar hoe verwerk je dat in je gemeentelijk energiebeleid? Samen met ActieNetwerk GasTerug ontwikkelde het lectoraat Psychologie voor een Duurzame Stad een handreiking met de belangrijkste inzichten en data.
Om kennis over energiegedrag bij verschillende inkomensgroepen te vergroten is de handreiking ‘Energiebeleid gericht op hogere inkomens’ ontwikkeld. Deze helpt gemeenten om het gesprek binnen de organisatie over dit thema op gang te brengen. Het gaat in op de psychologische uitdagingen van klimaatgedrag, de bijzondere rol van hoge inkomensgroepen en de manier waarop gedragsverandering systematisch kan worden toegepast.
Gemeenten kunnen de handreiking gebruiken om binnen hun organisatie bewustzijn te creëren over het gedrag en energieverbruik van hoge inkomensgroepen, en om het gesprek te starten over effectieve manieren om gedragsverandering te stimuleren.
Leertraject met gemeenten
De handreiking is het resultaat van een leertraject in samenwerking met vijf gemeenten – Gooise Meren, Zaanstad, Bloemendaal, Haarlemmermeer en Haarlem – en het Actienetwerk GasTerug over gedragsverandering en energiebesparing. De nadruk lag op gedragsverandering bij huishoudens met een hoger inkomen, die vaak de grootste energieverbruikers zijn.
Uit gesprekken met beleidsmedewerkers kwam duidelijk naar voren dat gedragsverandering wel op de agenda staat, maar nog niet altijd structureel wordt ingezet in gemeentelijk beleid. Daarnaast bleek het energiebeleid vaak gericht op energiearmoede, terwijl de grootste besparingswinst te behalen is bij de hoge inkomensgroepen.
Hoge inkomensgroepen sleutelrol in energietransitie
In een werksessie met de gemeenten werd het thema gedragsverandering rond energiebesparing bij hoge inkomensgroepen verder verkend. De psychologische uitdagingen van klimaatgedrag, de rol van hoge inkomensgroepen en hoe gedragsverandering toegepast kan worden in de praktijk kwamen aan bod. Een belangrijke boodschap: hoge inkomensgroepen spelen een sleutelrol in de energietransitie. Dat is niet alleen vanwege hun grotere ecologische voetafdruk, maar ook door de invloed die zij kunnen uitoefenen op sociale normen, investeringskeuzes en beleidsruimte.
Noblesse Oblige
Dit onderzoek maakt deel uit van het Noblesse Oblige programma van het lectoraat Psychologie voor een Duurzame Stad. Het programma gaat over het aansturen op minder consumptie door mensen met een hoge Sociaal Economische Positie (SEP) en het veranderen van de sociale norm ten aanzien van duurzame keuzes.