Het kind als stadsburger
Al eeuwenlang is Amsterdam een stad met inwoners uit verschillende landen, culturen en geloven. Toch wordt aan die diversiteit niet altijd recht gedaan. Vanaf het begin krijgen niet alle kinderen in Amsterdam dezelfde kansen op school en daarbuiten. Kan een inclusieve pedagogiek, waarin de leefwereld van het kind centraal staat, helpen om de kansenongelijkheid terug te dringen?
Inclusieve pedagogiek
Kansenongelijkheid blijft een hardnekkig probleem op scholen. Vaak wordt die verklaard vanuit wat kinderen of gezinnen missen. Dat wordt de deficit-benadering genoemd. In dit project draaien de onderzoekers dat perspectief om. 'We kijken niet naar tekorten, maar naar mogelijkheden,' zegt Wendy Wesseling, co-programmaleider. 'Niet naar aanpassing aan één norm, maar naar het omarmen van verschillende waarden, talenten en vormen van steun – thuis, op school én in de buurt. Met een inclusieve pedagogiek als uitgangspunt onderzoeken we hoe professionals in en om de school kunnen bijdragen aan gelijke kansen. Door aan te sluiten bij de leefwereld van kinderen en gezinnen en door samen te werken vanuit vertrouwen, wederkerigheid en erkenning.'
Beschrijven, begrijpen, bestrijden
Met dit onderzoek willen de onderzoekers in vier deelprojecten de kansenongelijkheid in en om school beschrijven, begrijpen en bestrijden. In Deelproject 1 wordt met behulp van literatuur- en beleidsanalyse de staat van inclusieve pedagogiek in Amsterdam in kaart gebracht. In hoeverre hebben scholen en andere jeugdorganisaties nu al beleid waarmee zij proberen aan te sluiten bij de leefwereld van het kind?
In Deelproject 2 zoomen de onderzoekers in op de schoolcultuur en de klaspraktijk. Hoe vinden leerkrachten het om voor een klas te staan, waarin kinderen zitten met uiteenlopende achtergronden? Lukt het hen om bij ieder van hen aansluiting te vinden? Voelen de kinderen zelf zich voldoende gezien en uitgedaagd?
In Deelproject 3 wordt de complexiteit van goede interprofessionele samenwerking tussen school en verschillende samenwerkingspartners, zoals orthopedagogen, jongerenwerkers of medewerkers van Jeugdzorg, onder de loep genomen. Hiervoor nemen de onderzoekers vragenlijsten af en houden ze interviews met jeugdprofessionals. Ook interviewen ze ouders en kinderen over hoe zij de samenwerking ervaren.
Met die eerste deelprojecten is de kansenongenlijkheid in en om verschillende Amsterdamse scholen in kaart gebracht. Met Deelproject 4 willen de onderzoekers kijken hoe ze die kansenongelijkheid kunnen terugdringen. In co-creatieve sessies ontwikkelen ze handelingsplannen ter bestrijding van ongelijkheid en testen die in de praktijk. Uiteindelijk worden die handelingsplannen herschreven tot een handreiking voor jeugdprofessionals in en om scholen.
Samen tegen kansenongelijkheid
Om dit goed te kunnen doen, werken ze vanuit het onderzoeksprogramma Opvoeding en Onderwijs van het Kenniscentrum Ongelijkheid. Voor dit project werken onderzoekers van de lectoraten Jeugdzorg en Youth Spot van de HvA samen met onderzoekers van de Vrije Universiteit Amsterdam, de gemeente Amsterdam, PI Research, de Hogeschool IPABO en de Amsterdamse Hogeschool voor de kunsten. Die samenwerking is bijzonder. Wendy Wesseling: ‘‘Voor het eerst kunnen we alle professionals om het kind verenigen en samen met hen, kinderen, hun ouders én beleidsmakers ongelijkheid gezamenlijk helpen bestrijden.”