4A4PEDs: de weerbaarheid van energiepositieve wijken
Miljoenen Europeanen kunnen hun woning niet voldoende verwarmen. Dat komt door stijgende energieprijzen, veroorzaakt door de oorlog in Oekraïne, de coronapandemie en andere geopolitieke spanningen. Ook zijn veel gebouwen nog slecht geïsoleerd, waardoor de energierekening oploopt en energiearmoede toeneemt. Hoe kunnen Europese steden beter met deze uitdagingen omgaan? Een oplossing is om ze weerbaarder te maken op het gebied van energie. Het project 4A4PEDs onderzoekt hoe energiepositieve wijken hun eigen weerbaarheid kunnen versterken.
Energiesystemen bestand tegen crisis
Energiepositieve wijken zijn stedelijke buurten die meer duurzame energie opwekken dan ze jaarlijks verbruiken. Door energie lokaal op te wekken, op te slaan en slim te gebruiken, spelen deze buurten een sleutelrol in de energietransitie. Ze kunnen steden groener, socialer en veerkrachtiger maken.
Het concept ‘energie-weerbaarheid’ helpt te begrijpen hoe energiepositieve wijken kunnen bijdragen aan een stabieler, toekomstbestendig energiesysteem. Hoe weerbaarder wijken zijn, hoe beter ze bestand zijn tegen plotselinge gebeurtenissen, zoals een energiecrisis of stroomuitval. De oorlog in Oekraïne liet zien hoe kwetsbaar energiesystemen kunnen zijn. Daarom is het belangrijk om energiepositieve wijken zo te ontwerpen dat ze dit soort schokken kunnen opvangen en flexibel meebewegen met veranderingen. Bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat bewoners altijd toegang houden tot betrouwbare, betaalbare energie, ook tijdens een crisis.
4A4PEDs: weerbare, energiepositieve wijken
Het project 4A4PEDs staat voor Availability, Accessibility, Affordability and Alliance Principles for Energy Resilient PEDs. Hierin onderzoekt de Hogeschool van Amsterdam samen met (inter)nationale partners hoe energiepositieve wijken hun weerbaarheid kunnen versterken. Het project richt zich op 4 pijlers:
- Beschikbaarheid: hoe kan duurzame energie voldoende beschikbaar worden gemaakt?
- Toegankelijkheid: hoe blijft duurzame energie voor iedereen toegankelijk via goed georganiseerde netwerken en infrastructuren?
- Betaalbaarheid: hoe houden we duurzame energie betaalbaar voor huishoudens, bedrijven en gemeenschappen?
- Samenwerking: een sterke samenwerking tussen gemeenten, (markt)partijen en bewoners is onmisbaar om te bouwen aan toekomstbestendige wijken.
Living labs als proeftuin voor de toekomst
De pijlers vormen de basis voor de ontwikkeling van weerbare, energiepositieve wijken in 4 living labs in Europa:
- Verona
- Amstelveen
- de regio Helsinki (Helsinki, Espoo en Vantaa)
- Battenberg en Hatzfeld
Gezamenlijke weg naar een duurzame toekomst
De living labs maken duidelijk hoe buurten zelfvoorzienend en toekomstbestendig kunnen worden. Ze bieden ruimte om te experimenteren met nieuwe oplossingen, de energie-weerbaarheid van wijken te vergroten en kennis op te doen die helpt om deze aanpak straks breder toe te passen.
Door samen te werken vormen de steden in het 4A4PEDs-project een sterk netwerk. Ze delen kennis, ondersteunen elkaar en versnellen zo hun gezamenlijke weg naar een duurzame toekomst. De deelnemende steden profiteren allemaal van deze gedeelde aanpak. Samen bouwen ze aan een stappenplan voor de weerbare energiepositieve wijk van de toekomst, met handige tools en eenvoudige richtlijnen – klaar voor gebruik in andere steden in Europa.
Onderwijs
Studenten van de HvA en andere betrokken hogescholen en universiteiten doen mee aan het onderzoek, onder andere via stages en afstudeerprojecten. Zo draagt het project bij aan de ontwikkeling van de professionals van de toekomst. Ook is er een link met onderwijsactiviteit via U!reka, via casussen waaraan studenten werken.
Team
- Omar Shafqat (projectleider)
- Renée Heller (lector)
- Stan Majoor (lector)
- Frank Kuipers (onderzoeker)
- Emma Zuiderveen (onderzoeker)
- Joachim Meerkerk (docent-onderzoeker)
- Ben Eggink (docent-onderzoeker)
Partners en financiering
Het project 4A4PEDs is gefinancierd door het Driving Urban Transitions-programma van Regieorgaan SIA. Omdat meerdere partners betrokken zijn bij het samenwerkingsverband U!reka(opent in nieuw venster), is er een sterke link met U!reka-activiteiten op het gebied van onderzoek en onderwijs. De projectpartners zijn:
- Italië: Eurac Research, Italië (coördinator van het project) en Gemeente Verona, Italië
- Nederland: Hogeschool van Amsterdam, Gemeente Amstelveen en Alliander
- Finland: Metropolia Hogeschool, Gemeente Helsinki, Gemeente Vantaa, Gemeente Espoo, Eenemanen Voltan Lähienergia
- Duitsland: Hogeschool Frankfurt am Main, Gemeente Battenberg en Gemeente Hatzfelt
- Tsjechië: Technische Universiteit Ostrava
Lectoraat Energie en Innovatie en Coördinatie Grootstedelijke Vraagstukken
Aan het project 4A4PEDs werken twee HvA-lectoraten samen. Het lectoraat Energie en Innovatie onderzoekt en ontwerpt technologische interventies die de energietransitie in een stroomversnelling brengen.
Het lectoraat Coördinatie Grootstedelijke Vraagstukken onderzoekt hoe bewoners, overheden, bedrijven en andere partijen samen de stad kunnen vormgeven. Met een hands-on aanpak wordt in co-creatie aan oplossingen voor complexe grootstedelijke vraagstukken gewerkt.