Schrijfvaardigheid en de rol van docenten in het hbo
Elke hbo-docent een taalbewuste docent | Onderzoek naar schrijfvaardigheid in het hbo.
In het kort
Dit is een promotieonderzoek naar de rol van vakdocenten bij het verbeteren van schrijfvaardigheid in het hbo door vakgeïntegreerd schrijfonderwijs. Het doel is een professionaliseringsprogramma te ontwikkelen dat vakdocenten helpt taalontwikkelend lesgeven (TOL) in hun eigen onderwijs toe te passen. Zo leren studenten vakgerichte teksten te schrijven.
Waarom is dit onderzoek nodig?
Het hoger beroepsonderwijs worstelt met achterblijvende schrijfvaardigheid van studenten. Dit hindert studieresultaten en hun vaardigheden blijven achter bij de verwachtingen van werkgevers. Losse taallessen zijn niet genoeg, omdat de belangrijkste onderdelen van schrijfvaardigheid juist tijdens de vaklessen worden geleerd. Met de aanpak taalontwikkelend lesgeven (TOL) combineren docenten vakinhoud met taalbewustzijn; dit blijkt effectief. In dit ontwerpgerichte promotieonderzoek onderzoekt docent Suzanne van Stratum wat hbo-docenten nodig hebben om TOL te kunnen toepassen.
Het probleem: te weinig ondersteuning
Veel docenten in het hoger beroepsonderwijs signaleren het: studenten worstelen met het op papier zetten van hun ideeën. Hun schrijfvaardigheid sluit niet altijd aan bij de verwachtingen van de opleiding en de beroepspraktijk. Uit onderzoek en ervaring blijkt dat losse taallessen vaak niet de oplossing zijn; studenten maken de transfer naar hun eigen vakgebied onvoldoende. Schrijven is namelijk onlosmakelijk verbonden met denken en leren binnen een specifieke, professionele context.
Kennis over taal en taaldidactiek bereikt de docenten van niet-taalvakken onvoldoende en deze docenten worden nog te weinig ondersteund om het te kunnen toepassen. Met een ontwerpgericht promotieonderzoek wil docent en onderzoeker Van Stratum daar een bijdrage aan leveren.
Mijn ervaring is dat veel collega’s ook hart hebben voor de schrijfvaardigheid van studenten. Ze signaleren vaak de manco's, maar missen handvatten om ermee aan de slag te gaan. Mijn doel is om erachter te komen wat docenten nodig hebben, zodat zij studenten daadwerkelijk kunnen begeleiden om betere schrijvers te worden.
Suzanne van Stratum
Docent HvA
Over Suzanne van Stratum
Suzanne is docent binnen de economische faculteit van de Hogeschool van Amsterdam. Haar passie voor leerprocessen en taal komt samen in haar werk. Naast haar docentschap is ze als schrijfcoach en ontwikkelaar van lesmateriaal actief met haar bedrijf ‘In de regel’. Met een achtergrond in Nederlandse taalkunde en een master in onderwijsvernieuwing, richt Van Stratum zich op de vraag hoe leren en ontwikkelen gestimuleerd kan worden. Dit promotieonderzoek is een logische volgende stap in haar missie om de kloof tussen theorie en praktijk te dichten.
De oplossing: taalontwikkelend lesgeven
De sleutel ligt in een aanpak waarbij taal en vakinhoud hand in hand gaan, namelijk: TOL. Deze didactische methode integreert taaldoelen in de vakles, waardoor studenten de taal van hun toekomstige beroep leren in een relevante context.
TOL rust op drie bewezen pijlers:
- Context bieden: nieuwe lesstof verbinden met de kenniswereld van de student.
- Interactie stimuleren: denk- en taalvaardigheid activeren door discussie en samenwerking.
- Taalsteun geven: studenten helpen met duidelijke kaders, formats en voorbeelden om te leren 'hoe' ze moeten schrijven.
Dit onderzoek bouwt voort op het principe dat elke hbo-docent ook een taalbewuste docent kan zijn.
Werkwijze
Via een combinatie van literatuurstudie, interviews, lesobservaties en de ontwikkeling van concrete interventies wordt een professionaliseringsprogramma ontworpen. Dit programma moet docenten praktische hulpmiddelen en vertrouwen geven om studenten daadwerkelijk te begeleiden naar een hoger schrijfniveau.
Verwachte resultaten
- Inzicht in de behoeften en drempels van hbo-docenten.
- Een praktisch en onderbouwd professionaliseringsprogramma.
- Direct toepasbare onderwijsmaterialen en aanbevelingen voor duurzame onderwijsverbetering.
Team & partners
Dit onderzoek wordt uitgevoerd aan de Universiteit van Amsterdam en is ingebed bij:
- Faculteit Maatschappij & Gedrag.
- Afdeling Pedagogische en Onderwijswetenschappen (POW).
- Research Institute Child Development and Education (RICDE).
- Programmagroep Domeinspecifiek Leren (DSL).
Begeleiding
- Promotor: Prof. dr. C.A.M. - Universiteit van Amsterdam.
- Promotor: Prof. dr. C.G. van Beuningen - Universiteit van Amsterdam en Lector Taalontwikkeling en Meertaligheid, Hogeschool van Amsterdam.
- Copromotor: Dr. D. (Daphne) van Weijen - Universiteit van Amsterdam.
Partners
- Hogeschool van Amsterdam.
- NWO (Promotiebeurs voor leraren).
- Dudoc-Alfa (netwerk voor vakdidactisch onderzoek in de geesteswetenschappen).