Gezond en Actief Ouder Worden erkend door Loket Gezond Leven

‘Naar mate je ouder wordt, is het belangrijker om mensen in je buurt te kennen’, start senior groepsondersteuner Marja Peltenburg. ‘Even een praatje maken, naar iemand zwaaien. Gezien worden. Het GAOW-programma - in Amsterdam uitgevoerd onder de noemer Wij Ouder Wijzer - richt zich op het versterken van de veerkracht van senioren in het omgaan met veranderingen die samenhangen met ouder worden. We geven geen cursus, maar richten ons met ons groepsprogramma op de vragen en onderwerpen die onze deelnemers aandragen. Van het opstellen van een levenstestament tot samen naar een museum gaan.’

Steunend netwerk

Het GAOW-programma is afkomstig uit Amerika. Vanuit het lectoraat Ergotherapie – Participatie en Omgeving van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) werd het, onder support van lector Margo van Hartingsveldt, vertaald en aangepast voor en door Nederlandse senioren. Ieder groepstraject bestaat in ieder geval uit 10 bijeenkomsten. De eerste 5 bijeenkomsten worden begeleid door een senior groepsondersteuner en een ergotherapeut. De laatste 5 door de senior groepsondersteuner. Hierna kan een groep desgewenst zelfstandig verder.

Nilke Duinkerken is betrokken als ergotherapeut. Ze heeft een ergotherapiepraktijk in Noord-Holland en is daarnaast docent aan de opleiding Ergotherapie van de HvA: ‘Wat we veel terug horen van senioren is dat de bijeenkomsten hen het gevoel geven dat ze ertoe doen. Zo sloot er onlangs een gepensioneerde huisarts aan bij een GAOW-groep in de Jordaan. Er speelde veel in haar leven. Daardoor voelde zij zich bij tijd en wijle neerslachtig. In onze groep werd veel gelachen. Na verloop van tijd gaf de dame in kwestie aan haar zorgen minder zwaar te nemen en positiever in het leven te staan. Ook zagen we laatst een slechthorende meneer die naar aanleiding van een groepsgesprek over het belang van een steunend netwerk contact legde met zijn buurman. Zij drinken nu wekelijks samen koffie.’

Voldoen aan formats

Positieve geluiden dus vanuit de senioren. Peltenburg: ‘Dit maakte dat we wilden aantonen dat we niet zomaar iets doen, maar dat ons programma een duidelijke toegevoegde waarde heeft.’ Duinkerken: ‘De afgelopen 15 jaar is er vanuit het lectoraat Ergotherapie – Participatie en Omgeving regelmatig onderzoek gedaan naar de ervaringen van deelnemers en de verdere ontwikkeling van het GAOW-programma.’

Van Hartingsveldt: ‘Voor het verkrijgen van de RIVM-erkenning beschreven we onder meer hoe ons programma is ontstaan. Waar is het op gebaseerd? Hoe werkt het? Hoe worden onze groepsondersteuners opgeleid? Wat is ons doel? En dragen we daar werkelijk aan bij? Daarnaast ontwikkelden we een manual, een e-learning voor onze groepsondersteuners en vulden we onze toolkit aan met alle gebruikte werkvormen. Het geheel staat inmiddels duidelijk uitgeschreven en openlijk toegankelijk op de website van het lectoraat en van het Loket Gezond Leven(opent in nieuw venster).’

Duinkerken: ‘Momenteel zijn we bezig met de opzet van een stichting: Gezond Actief Ouder Worden. Dit maakt het bijvoorbeeld makkelijker om fondsen en subsidies te werven. Zo zijn we in de afgelopen periode bijvoorbeeld twee GAOW-groepen gestart met financiering van stichting RCOAK, die zich inzet voor een menswaardig bestaan van ouderen.’

Controle op kwaliteit

Twee maanden geleden kreeg het GAOW-programma de erkenning ‘goed onderbouwde leefstijlinterventie’ vanuit het Loket Gezond Leven van het RIVM. Wat dit betekent voor het programma? Peltenburg: ‘Dat we weten wat we doen. We zijn niet zomaar een gespreksgroep, maar een gezondheidsbevorderend groepsprogramma voor én door ouderen.’

Van Hartingsveldt: ‘Op de website van het Loket Gezond Leven kan iedereen lezen dat ons programma goed onderbouwd is. Zo dragen we allereerst zorg voor de kwaliteit van het programma.’ Duinkerken: ‘Ook maakt de erkenning gesprekken met mogelijke samenwerkingspartners en financiers gemakkelijker. Vanuit mijn praktijk in Alkmaar wil ik bijvoorbeeld een GAOW-groep starten. Daarover ben ik in gesprek met de gemeente. De erkenning van het Loket Gezond Leven onderschrijft de toegevoegde waarde hiervan. Een partner als de GGD werkt zelfs alleen met erkende programma’s.’

Van Hartingsveldt: ‘Gemeenten hebben belangrijke maatschappelijke opdrachten, bijvoorbeeld het tegengaan van eenzaamheid onder ouderen. Ons programma kan daar een waardevolle bijdrage aan leveren.’

Succesfactoren

Deze eerste erkenning is een belangrijke mijlpaal. De onderzoekers zetten al stappen richting een volgende erkenning: ‘eerste aanwijzingen voor effectiviteit’. Van Hartingsveldt: ‘We zien dat senioren langdurig baat hebben bij de ondersteuning van een GAOW-groep, doordat sommige groepen ook op de lange termijn bijeen blijven komen. Daarom hebben we met partners subsidie aangevraagd om te onderzoeken wat de succesfactoren zijn van de groepen die zelf verdergaan en hoe we andere groepen kunnen ondersteunen om net zo succesvol te worden. Zo willen we ons programma steeds verder ontwikkelen. Ook buiten Amsterdam.’

Duinkerken: ‘En ergotherapeuten door het land heen inspireren om ook te starten met het opzetten van GAOW-groepen op basis van een gelijkwaardige samenwerking met senioren.’ Peltenburg: ‘Zodat zoveel mogelijk van hen op een prettige manier zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen én de eigen regie blijven voeren in een betekenisvol leven.’