Decanensymposium UvA-HvA

‘Tijd betekent een begin, en dat je steeds opnieuw kunt beginnen’, hield Peter-Paul Verbeek (rector magnificus UvA) het publiek voor tijdens het welkomstwoord. Dat je niet alleen maar snel en efficiënt kunt zijn en dat je moet mogen falen.

De eerste keynote speaker zette meteen de toon. Schrijfster en filosoof Joke Hermsen behandelde de vraag hoe je tijd kunt beschouwen. De Griekse filosofie deelt tijd op in chronos – de kloktijd die onze dag dicteert, en meetbaar is. Het tegenovergestelde is kairos – ervaren tijd of innerlijke tijd, waar je tijd vergeet en volledig kunt zijn. In die laatste tijd kun je volgens Hermsen ‘zorgen voor de ziel’: denk onder meer aan mijmeren, wandelen, denken en nietsdoen. Het is een tijd voor creativiteit en verbondenheid. Met de toegenomen nadruk op efficiëntie (meerdere sprekers verafschuwen de langstudeerboete) zucht onderwijsland onder chronos, waarop ze afsluit met een hartenkreet voor de scholen: ‘Wees die broedplaats voor verbeelding die misschien wel het meest menselijk is.’

Daar kon Erik Ex, Trouw-columnist en geschiedenisleraar, zich van harte bij aansluiten. Zijn column ‘Trage tijd’ had evengoed Kairos kunnen heten: ‘Het is de tijd waarin we met elkaar praten, eens dingen herkauwen, nog eens overwegen. Het is een voorwaarde om het vakmanschap van de leraar tot zijn recht te laten komen.’ Leraren hebben een schrijnend gebrek aan trage tijd, met alle gevolgen van dien: uitval en uitstroom. Met name de werkdruk voor leraren moest het ontgelden.

Na de lunchpauze liet trainer en psycholoog Mark Tigchelaar in een interactieve sessie zien hoe versnipperd aandacht kan raken door externe afleidingen. Afleiding kost tijd, en het heropstarten van aandacht komt daar nog bij. Waar je denkt dat je appje beantwoorden maar 20 seconden duurt, ben je minutenlang uit je concentratie. Twee praktische tips om je hoofd te legen: stuur appjes of voicenotes naar jezelf, en schrijf soms je emoties op een blaadje om het gepieker in je hoofd te doorbreken.

Er was ook tijd voor een komische noot. Bugra Gedik kreeg de zaal meermaals plat van het lachen, onder meer toen hij Einstein en Frans Bauers hit ‘Heb je even voor mij?’ gekscherend vergeleek. ‘Ze stellen allebei dat tijd relatief is!’

Afsluiter was journalist Sheila Sitalsing, die kritisch naar het huidige onderwijssysteem keek. ‘Een generatie langstudeerders stelt kinderen bloot aan een tempo dat ze zelf niet zouden kunnen bijbenen’, verwees ze naar de vele burnouts onder Haagse politici. Onze studenten zijn geen ‘sneeuwvlokjes’ die maar eens weerbaar moeten worden, er moeten vragen worden gesteld over het systeem dat momenteel gebukt gaat onder een anti-intellectuele politieke cultuur. Sitalsing zet zich ertegen af met het waardevolste advies dat ze naar eigen zeggen ooit kreeg: ‘Het leven is geen rechte lijn, het kan niet allemaal in één keer. En wat een cultuur ook van je verwacht, je kan je er altijd tegen verzetten.’