Het volharden van potentieel langstuderende studenten leraar wiskunde

Langstudeerders

Een groot deel van de studenten van de HvA lerarenopleiding Wiskunde studeert succesvol af in 4 of 5 jaar. Een deel lukt dat niet. Van de 63 studenten die in 2018 begonnen aan de opleiding had 43% na 2 jaar studie een propedeuse. De helft van de 30 voltijdstudenten die in 2015 startte met de hoofdfase had 4 jaar later een diploma. Dit onderzoeksproject gaat over de ‘langstudeerders’, studenten die langer dan 5 jaar doen over hun studie. Ze lopen een studievertraging op, ze volharden in hun studie of ze stoppen pas laat met hun opleiding.

Dat komt mogelijk door:

• Een ‘te’ goede binding met de opleiding. Studenten willen hun sociale omgeving niet opgeven.
• Het lerarentekort: studenten staan vroeg in hun opleiding al voor de klas als onbevoegd student (groenpluk). Ze krijgen meer taken toebedeeld. Daardoor ontwikkelen ze vroeg de identiteit van wiskundedocent en wordt stoppen moeilijker. Ook is er minder tijd voor de studie, waardoor de student vertraging oploopt.
• Schaduwonderwijs: eerstejaarsstudenten werken bijvoorbeeld vaak al voor commerciële bijlesbureaus of ze geven examentraining nog voor ze de eerste verkennende stage hebben afgerond.
• De ‘wiskunde-identiteit’ die studenten hebben ontwikkeld voor ze aan de studie begonnen. Die identiteit ontstaat onder invloed van hun eigen beeld (ik kan wiskunde), hun interesse (ik vind wiskunde leuk), het beeld van de omgeving (erkenning: anderen vinden mij een wiskundepersoon) en de status van het vak (wiskunde is voor slimme mensen). Die identiteit opgeven is moeilijk.

Methode

Met interviews achterhaalden we welke factoren een rol spelen bij het volharden van (potentiële) langstudeerders binnen de HvA-lerarenopleiding Wiskunde.

We vroegen 12 studenten met een grote studieachterstand uit de hoofdfase:

• naar de relatie met wiskunde voor aanvang van de studie, in jaar 1 en in de hoofdfase
• welke overwegingen aan het eind van jaar 1 en in de hoofdfase een rol speelden om de studie voort te zetten

Ook stelden we 3 studieloopbaanbegeleiders dezelfde vragen over hun studenten.

Resultaten

1. Voor aanvang van de opleiding:
   Vrijwel alle geïnterviewde studenten lieten een sterke wiskunde-identiteit zien, ondanks negatieve aanwijzingen, zoals hiaten in kennis of een negatief advies op de studiekeuzecheck. Ze lijken met een sterke wiskunde-identiteit te starten, maar die neemt de meeste gevallen af in semester 1. Dat komt mogelijk doordat ‘ik kan wiskunde’ wegvalt: de wiskundevakken blijken moeilijk.
   
   
2. Tijdens de stage in semester 2:
   Studenten komen weer in aanraking met de vertrouwde vo-wiskunde en ze krijgen in de klas erkenning. De identiteitscrisis uit semester 1 wordt hiermee mogelijk overdekt. Tijdens de stage ontwikkelen ze zich bovendien tot docent. Opvallend: studenten eind jaar 1 noemen niet-opleidingsspecifieke argumenten om te blijven doorstuderen. Bijvoorbeeld ik wil bewijzen dat ik het kan, ik ben al eerder geswitcht of ik moet anders studiefinanciering terugbetalen.
   
   
3. In de hoofdfase:
   Studenten noemen spijt vanwege te vroeg te gaan werken in het onderwijs. Binding met de opleiding, identiteit en groenpluk lijken factoren te zijn die invloed hebben op de keuzes die studenten maken: stoppen of switchen is geen optie.

Aanbevelingen

• Zorg ervoor dat studenten voor aanvang van de opleiding een realistisch zelfbeeld ontwikkelen (tijdens een intake, studiekeuzecheck of open dag).
• Stel tijdens de hoofdfase voorwaarden aan het accepteren van betaalde stages en werk.
• Besteed blijvende aandacht aan studie- en planningsvaardigheden.

Lees hier de samenvatting van het onderzoek: het volharden van potentieel langstuderende studenten leraar wiskunde