Centre of Expertise Urban Vitality

Gestandaardiseerde fysio-oefentherapie bij cervicale dystonie

Promotieonderzoek

Project

In het kader van dystonienet wordt een onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van een gestandaardiseerd fysio- oefentherapie programma bij cervicale dystonie patiënten.

Cervicale Dystonie (CD) of torticollis is een chronische, invaliderende neurologische aandoening die zich karakteriseert door abnormale houdingen van het hoofd als gevolg van onvrijwillige spiercontracties van de nek. Doorgaans worden CD patiënten behandeld met botuline toxine (BTX) injecties van de aangedane spieren. Veel patiënten worden daarnaast verwezen voor fysiotherapie/oefentherapie. Er zijn aanwijzingen dat het effect van botuline-injecties in combinatie met fysio-/oefentherapie bij cervicale dystonie effectiever is dan botuline injecties alleen.

In het onderzoek wordt samengewerkt met de afdeling Neurologie van het AMC en de afdeling neurologie van het UMCG.

Interview met Joost van den Dool:

‘Dys’ is het Griekse woord voor beperkt, ‘tonos’ betekent spier. Samen ‘dystonie’, een ziekte die zich kenmerkt door onwillekeurige spierspanningen. In Nederland hebben een geschatte 16.000 mensen het. De stoornis kent veel varianten, over de oorzaak tast de wetenschap nog grotendeels in het duister. Joost van den Dool werkt aan de implementatie van een landelijk fysio- en oefentherapeutisch behandelplan voor Cervicale Dystonie (lectoraat Oefentherapie HvA). Hij ontving daar lente 2013 een ton subsidie voor.

Wat is Cervicale Dystonie?
“Bij CD treden er onwillekeurige bewegingen op in de nekspieren. Het zijn wringende bewegingen, de nek komt in een gedraaide stand te staan. CD is een chronische aandoening die patiënten in het dagelijks leven beperkt. Een gesprekspartner recht aankijken is al lastig, omdat de nek wegdraait. Patiënten ervaren ook pijnklachten, en depressieklachten behoren voor een grote groep ook tot de gevolgen.”

Als wetenschapper wil je de werkelijkheid zo goed mogelijk beschrijven. Over de oorzaak van Dystonie bestaan alleen theorieën.
“Ik heb juist de overstap gemaakt van de praktijk naar onderzoek, omdat ik de reden achter de behandeling interessanter vind. Als fysiotherapeut zag ik mezelf te vaak met de ‘waarom’-vraag geconfronteerd. Dystonie is inderdaad een stoornis waarover we meer niet dan wel weten. Desondanks kun je er wél een behandelplan voor opstellen. Het vermoeden is dat neuroplasticiteit één van de oorzaken is. Neuroplasticiteit is het proces waarbij de hersenen nieuwe zenuwverbindingen aan gaan als zij een nieuwe taak leren. ‘Verkeerde’ verbindingen spelen een belangrijke rol bij dystonie.”

Hoe ziet het behandelplan er nu uit?
“De huidige behandeling bestaat uit het plaatselijk injecteren met botuline toxine (BTX, red.). Dat blokkeert de zenuwoverdracht. Gevolg: de spieren verlammen. Dit biedt de meeste patiënten tijdelijk verlichting. Herhaling van de injecties elke drie maanden is nodig. Recent bleek dat een combinatie van fysio- oefentherapie en BTX waarschijnlijk betere resultaten geeft dan alleen BTX. In 2010 ontwikkelde ik een behandelprogramma, en in mijn promotieonderzoek test ik of dit plan in de praktijk werkt, terwijl ik ook naar kosteneffectiviteit kijk.”

Kun je een voorbeeld geven van een oefening uit het behandelplan?
“Iemand die in een dwangstand staat, leert van de fysiotherapeut tegenovergestelde bewegingen maken. Er is ook een mobiele vorm van dystonie, waarbij de behandeling erop gericht is dat de patiënt steeds iets langer zijn hoofd stil houdt. Het uiteindelijke doel van het eenjarige programma is dat mensen zelfstandig hun symptomen kunnen beperken. Er zijn wel andere programma’s, maar die zijn kort – slechts een paar maanden – en intensief. Dat komt het effect niet ten goede.”

Wat is het effect op de mentale klachten?

“Ook daarin treedt als het goed is een verbetering op. Het is een ziekte waarvoor mensen zich schamen. Nemen de klachten af, dan gaat het op psychologisch vlak ook beter.”

Gepubliceerd door  Urban Vitality 16 juli 2019

Project Info

Startdatum 01 jan 2012
Einddatum 31 dec 2019

Contact

Joost van den Dool