Combinatie topsport en maatschappelijke carrière met STARTING 11

‘Uit onderzoek weten we dat veel topsporters graag willen studeren om zichzelf te ontwikkelen’, vertelt Dennis van Vlaanderen. ‘We weten ook dat de meeste topsporters niet kunnen leven van hun sportieve carrière. Zij moeten tijdens of na hun sportcarrière dus de maatschappelijke wereld in. Daarnaast blijkt uit diverse onderzoeken dat de sportieve loopbaan van een toptalent korter is wanneer hij of zij zich alleen richt op de sport. Je raakt sneller verzadigd, loopt meer kans op blessures en hebt daar vervolgens meer last van. Topsporters met een maatschappelijke carrière bereiken vaak een hogere top.’

Meer mogelijkheden

Van Vlaanderen maakte tussen 1988 en 2000 deel uit van het Nederlandse kanoteam. Hij deed mee aan diverse Europese en Wereldkampioenschappen. ‘Wanneer je als topsporter wilde studeren, moest je het helemaal zelf uitzoeken. Ik wilde economie studeren aan de Hogeschool Inholland. Dat lukte omdat ik goed kan ‘praten’. Ik realiseerde me dat dit niet voor iedere topsporter geldt. Velen zijn buiten de sportwereld introvert. Ze zijn er niet de beste en dat kan onzeker maken.’

Na zijn topsportcarrière ging van Vlaanderen bij de HvA aan de slag. Hij zette het topsportbeleid op voor de Johan Cruyff Academy en het Johan Cruyff College (onderdeel van ROC Amsterdam). ‘Toch kreeg ik van topsporters geregeld de vraag of ze geen andere studie konden volgen dan Commerciële Economie op de Cruyff.’ Dit leidde in 2014 tot de Topsport Academie Amsterdam (TAA) van de HvA. ‘We startten met 70 sporters verdeeld over 8 opleidingen. Inmiddels begeleiden we 260 sporters aan 48 opleidingen.’

Tegenstrijdige belangen

Het nieuwe topsportbeleid zorgde voor meer mogelijkheden. Van Vlaanderen: ‘Toch bleven toptalenten worstelen met de combinatie van sport en studie. Je hebt te maken met tegenstrijdige belangen wanneer je alles wilt halen uit je sportieve én je maatschappelijke carrière. Een coach is vaak primair gericht op het trainen richting belangrijke wedstrijden en toernooien. In het onderwijs heb je te maken met diverse toetsmomenten. Dan zijn er nog ouders, familie en vrienden. En sommige sporters hebben een bijbaantje nodig om rond te komen. Toch erkennen steeds meer coaches, sportverenigingen en -bonden dat sporters gelukkiger zijn en beter presteren wanneer ze zich ook naast de sport kunnen ontplooien.’

Om topsporters zo goed mogelijk te begeleiden bij de combinatie van opleiding en sport, ontwikkelden Van Vlaanderen en zijn collega’s in 2015 – binnen onderzoeksproject Minimum Quality Requirements for Dual Careers - minimale kwaliteitseisen voor het vormgeven van een duale carrière.

11 Online tools

Een jaar later ontstond het idee voor STARTING11. Van Vlaanderen: ‘Met collega Wolfgang Stockinger wilde ik praktische handvatten ontwikkelen – in de vorm van 11 online ‘tools’ - om organisaties te ondersteunen bij de begeleiding van toptalenten. Met een vijftal Europese organisaties, die zich richten op de implementatie van duale carrières voor topsporters gaven we vorm aan onze ideeën. We ontwikkelden een website met 11 praktische ‘tools’ . Iedere ‘tool’ bevat handige hulpmiddelen, zoals formulieren, vragenlijsten en informatieve-pdf’s.

De ‘tools’ zijn verdeeld in 3 categorieën: ‘manage’, ‘train’ en ‘counsil’. In de categorie ‘manage’ vind je een aantal ‘tools’ die onderwijs- en sportinstellingen ondersteunen bij de begeleiding van topsporters. Hier ligt de focus op het ontwikkelen van beleid en het bouwen van een infrastructuur. Denk bijvoorbeeld aan alle formulieren voor een soepel intakeproces en een stappenplan voor het studietraject.

De ‘train-tools’ ondersteunen de dagelijkse ontwikkeling van topsporters. Hier tref je bijvoorbeeld de ‘value-cards’. Een coach of docent kan deze kaarten inzetten om met sporters over hun normen en waarden te praten. Wat is voor jou belangrijk? En wat doe je op het moment dat belangen met elkaar botsen? De ‘counsil-tools’ zijn bedoeld voor een-op-eengebruik. Een sportpsycholoog kan ze inzetten op het moment dat een topsporter grote veranderingen doormaakt. Bijvoorbeeld een overstap naar een andere onderwijsinstelling of een verandering in woon- of sportsituatie.’

Optimale begeleiding

Op 12 mei 2022 werd de ‘toolkit’ gepresenteerd aan de Europese sportwereld, het onderwijs en bedrijfsleven, in het Olympisch Stadion in Amsterdam. Van Vlaanderen: ‘Sinds die tijd zijn er 6 ‘tools’ bijgekomen. We zetten de ‘toolkit’ in waar we kunnen. Bijvoorbeeld bij de begeleiding van onze studenten. Onlangs gaf ik een workshop aan alle managers van het Johan Cruyff Institute over het gebruik ervan. Binnenkort gaan we in gesprek met de Europese Hockeybond. Ook onderzoek ik de inzet ervan bij andere doelgroepen. Denk aan kunstenaars of studenten bij wie uitval dreigt.’

Wat de ‘toolkit’ toevoegt? ‘Het gebruik zorgt ervoor dat er een fundament rond de topsport ontstaat, waardoor topsporters tijdens hun sportieve carrière minder stress ervaren. Ze worden optimaal begeleid. Dat voorkomt uitval en zorgt voor betere prestaties. Sporters zitten beter in hun vel, kennen meer succesmomenten en zijn daardoor uiteindelijk een gelukkiger mens.’