Subsidie voor onderzoek revalidatie na beroerte

‘Na een beroerte zijn mensen vaak halfzijdig verlamd’, vertelt Margo van Hartingsveldt, lector Ergotherapie – Participatie en Omgeving. ‘De spraak is soms aangedaan en er kan sprake zijn van (ernstige) vermoeidheid of stemmingswisselingen. Sommige mensen hebben moeite met plannen en organiseren. Ze weten dan niet meer hoe ze een dagelijkse taak, zoals zichzelf aankleden of het koken van een soepje, moeten uitvoeren. Dit maakt het lastig om het alledaagse leven thuis weer op te pakken. Een ergotherapeut ondersteunt met coaching het trainen van de dagelijkse activiteiten.’

Hartingsveldts lectoraat doet onderzoek naar de beste manier om revalidanten te ondersteunen. Deelname aan het dagelijks en het maatschappelijk leven staat daarbij altijd voorop. ‘In dit onderzoek stimuleren we het zelfmanagement, zodat mensen hun leven na een beroerte weer op een prettige manier kunnen inrichten.’

Thuis herstellen

Het 4-jarige onderzoek OTHER draait om het begeleiden van revalidanten naar én in hun thuissituatie met ondersteuning van eHealth (een sensor) en (online) coaching. ‘We richten ons op mensen na een beroerte, die vanuit het ziekenhuis een korte periode revalideren in een setting voor geriatrische revalidatie. Dit zijn vaak ouderen opgenomen in een verpleeghuis’, aldus Margriet Pol.

Pol is projectleider van OTHER en senior onderzoeker bij het lectoraat Ergotherapie – Participatie en Omgeving. Ze deed promotieonderzoek naar het toepassen van sensortechnologie om het dagelijks functioneren van zelfstandig wonende ouderen na een heupfractuur te ondersteunen. ‘Revalidanten met een indicatie voor geriatrische revalidatie herstellen in een langzamer tempo. Er spelen vaak meerdere problemen naast de aandoening waarvoor ze zijn opgenomen, zoals beperkingen in het bewegen, eenzaamheid, hartfalen of depressie.'

Pol: 'In Nederland gaan ouderen na een korte opname door een beroerte zo snel mogelijk naar huis om daar verder te revalideren. We zien dat de overgang naar de thuissituatie én het herstel daar vaak moeizaam verloopt. Eenmaal thuis ondervindt iemand pas echt de gevolgen van een beroerte. Toch is het dé plek waar een revalidant zich moeten redden op de lange termijn. Mensen pakken activiteiten die ze voorheen deden vaak niet meer op. Soms is er zelfs een nieuwe opname nodig. Dat willen we door ons onderzoek veranderen.’

Olievlek-effect

Subsidiegever ZonMW kende een kleine 6 ton toe aan het lectoraat. Van Hartingsveldt: ‘Het is de eerste subsidie in Nederland van deze subsidiegever die verstrekt wordt op basis van de kennisagenda van de beroepsgroep Ergotherapie. In zo’n kennisagenda worden onderzoeksvragen geformuleerd op basis van geïnventariseerde kennishiaten. Voor ons dus heel belangrijk én bijzonder.’

Aan het onderzoek werken diverse partners mee. Pol: ‘We werken samen met een aantal andere hogescholen: de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN), Zuyd Hogeschool in Heerlen en de Hogeschool Rotterdam. We betrekken diverse groepen studenten bij het onderzoek. Daarnaast werken we samen met onderzoeksgroepen in het Radboudumc en het Amsterdam UMC. Betrokken zorgorganisaties zijn GRZPLUS (Noord-Holland), ViVium Naarderheem (Naarden), Stichting tante Louise (Bergen op Zoom), Cisero Zorggroep (Zuid-Limburg) en ZZG Herstelcentrum (Groesbeek). We hebben dus een onderzoeksnetwerk dat zich uitspreidt over heel Nederland. Datzelfde geldt straks voor alle opgedane kennis. We hopen daarmee natuurlijk op een olievlek-effect.’

Onderzoeksverloop

Hoe krijgt het onderzoek de komende jaren vorm? Pol: ‘We starten met een éénjarige haalbaarheidsstudie naar het begeleiden van revalidanten met de nieuwe manier van werken, met (online) coaching en een sensor. Een sensor is een klein apparaatje dat op de broek- of rokrand gedragen wordt en bewegingen meet tijdens activiteiten. Deze sensor geeft de revalidant en de ergotherapeut informatie over de dagelijkse activiteit en de vooruitgang. We doen dit onderzoek met ervaringsdeskundigen, revalidanten en ergotherapeuten. Hoe wordt de begeleiding ervaren? Wat kan er beter?'

Pol: 'De coaching met sensoren bleek eerder al succesvol bij het verbeteren van het dagelijks functioneren in een groot onderzoek bij ouderen die revalideerden na een heupfractuur (SOHIP-studie). Revalidanten gaven aan het fijn te vinden om actief betrokken te zijn bij hun herstel. Therapeuten vonden het gebruik van technologie niet altijd makkelijk. Daarbij mogen zij de regie (nog) meer bij de revalidant laten en hun zelfmanagement stimuleren. Op basis van onze bevindingen, passen we de behandelmethode aan op onze doelgroep en ontwikkelen we scholing voor ergotherapeuten, zodat zij deze nieuwe manier van werken goed kunnen inzetten.’

Jaar twee en drie staan in het teken van een effectstudie. Pol: ‘We testen de interventie met de sensor, de nieuwe manier van coachen en het beeldbellen in alle eerdergenoemde zorgorganisaties. We vergelijken de resultaten uit de interventiegroep met de resultaten uit een controlegroep. Ook onderzoeken we of de nieuwe manier van werken kostenbesparend is voor de maatschappij. Tegelijkertijd vindt er een experimentele studie plaats naar technologische alternatieven, waarmee we mensen kunnen ondersteunen tijdens hun dagelijkse activiteiten in de thuissituatie.’

Meer zelfvertrouwen

Op welke resultaten de onderzoekers hopen? Van Hartingsveldt: ‘Dat de interventie een duidelijk effect heeft voor de revalidanten. Ik hoop dat mensen straks na een beroerte sneller naar huis kunnen. En met de geboden ondersteuning hun leven zo snel mogelijk op een prettige manier hervatten. We willen mensen in beweging brengen en zo bijdragen aan de kwaliteit van leven. Daarbij hoop ik natuurlijk dat onze methode straks door heel Nederland gebruikt wordt. En dat we aankomend ergotherapeuten al tijdens hun opleiding kunnen scholen in deze manier van werken.’

Pol hoopt de thuisrevalidatie een slag verder te helpen, zonder extra kosten. ‘Deze manier van werken kan een revalidant veel zelfregie en vertrouwen geven. Dat is natuurlijk het allerbelangrijkste.’