Centre of Expertise Urban Vitality

Leren en creëren in een Living Lab

12 apr 2021 10:46 | Urban Vitality

Verbinding leggen met de werkpraktijk en antwoorden bedenken voor maatschappelijke vraagstukken. Dat doen studenten en docenten van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) in de Living Labs van Urban Vitality. Ze werken er zij aan zij met professionals én Amsterdammers aan toekomstbestendige oplossingen. De stad vormt hierbij een rijke leeromgeving.

‘Studenten maken nog vaak fictieve opdrachten op papier’, aldus docent-onderzoeker en onderwijskundig beleidsmedewerker Annemarie Hulst-Waal (36). ‘En dat terwijl duizenden inwoners van de stad dagelijks worstelen met problemen waarvoor studenten een oplossing kunnen bedenken.’ Hulst-Waal doet onderzoek naar de Living Labs van Urban Vitality. ‘Ik breng partijen samen en analyseer hoe we onderzoek en onderwijs op een inspirerende manier met elkaar kunnen verbinden.’

Maatschappelijke vraagstukken

Een Living Lab is een onderzoekssetting in de dagelijkse realiteit, bijvoorbeeld een stadswijk of een wooncomplex. Studenten, docenten, Amsterdammers, mensen uit het bedrijfsleven en professionals van overheidsinstanties werken er vanuit gelijkwaardigheid aan oplossingen voor bepaalde problemen of maatschappelijke vraagstukken. Dit doen ze in samenspraak met de eindgebruikers. In dit geval de inwoners van de Metropoolregio Amsterdam.

Hulst-Waal: ‘Eerder werd de vraag opgehaald uit de dagelijkse praktijk. De oplossing werd bedacht in de studiebanken. Daarna werd een product of dienst gepresenteerd. Dit sloot lang niet altijd aan bij de behoeften van de gebruikers. In een Living Lab mogen studenten direct aan de slag in de praktijk. Ze gaan in gesprek met de eindgebruikers, komen op ideeën, testen hun ideeën en ontwikkelen deze door. Doordat ze direct iets teruggeven aan de onderzoeksgroep putten ze deze niet uit. Bovendien ontwikkelen ze een product of dienst waar stadsbewoners werkelijk mee geholpen zijn. Studenten zijn op deze manier betekenisvol bezig. Voor nieuwe onderzoekers is het fijn dat er een bestaand netwerk en een onderzoeksomgeving beschikbaar zijn.’

Nieuwe ideeën en beroepsidentiteit

Living Labs ontstaan vaak organisch vanuit een bestaand samenwerkingsverband of vanuit een behoefte aan innovatie. Momenteel zijn er verschillende, gericht op de vitaliteit van de stadsbewoners. Een mooi voorbeeld is Het Amstelhuis: een wooncomplex voor senioren in hartje Amsterdam. Studenten van verschillende opleidingen - Voeding en Diëtiek, Oefentherapie, Ergotherapie, Toegepaste Psychologie, Sociaal Juridische Dienstverlening en ICT - werken er aan het welzijn, de vitaliteit en het leefplezier van ouderen. Door samen met bewoners activiteiten op te zetten die ze zelf kunnen uitvoeren én die aansluiten bij hun wensen en behoeften.

‘Voor ouderen is het bijvoorbeeld heel belangrijk om te bewegen’, vervolgt Hulst-Waal. ‘Dat vraagt vaak wat stimulans. Studenten Ergotherapie koppelen bewoners aan elkaar. Daarnaast ontwikkelden ze kaartjes met vragen erop, waarover mensen samen in gesprek kunnen tijdens een wandeling. Eerstejaarsstudenten ICT zijn er bezig met het programmeren van een NAO-robot. Deze studenten zijn heel technisch, maar weten weinig van ouderen. Daarom brengen we ze in gesprek met studenten van Oefentherapie of Ergotherapie. Door deze wisselwerking leren studenten van elkaar, komen ze op nieuwe ideeën én worden ze gedwongen na te denken over hun beroepsidentiteit.’

Langdurige verbinding tussen onderwijs en onderzoek

Hulst-Waal werkt aan een langdurige verbinding tussen de Living Labs en het onderwijs. ‘We willen dat het onderwijs uiteindelijk aansluit bij de Living Labs en – net zoals de producten en diensten uit de Living Labs – in samenspraak wordt gecreëerd. Het zou geweldig zijn als docent-onderzoekers meedenken over de opdrachten binnen de Living Labs. Een Living Lab kan immers problemen signaleren, maar kent de meest recente bevindingen uit het kennisdomein niet. Wanneer er meer docent-onderzoekers naar de Living Labs gaan en op eenzelfde manier onderzoek doen, wordt de kruisbestuiving nog interessanter. De uitkomsten van onderzoek in de Living Labs kun je vervolgens terugbrengen in het curriculum, tijdens de lessen. Deze wisselwerking zorgt voor inspiratie. En voor continuïteit in de Living Labs. En dat is natuurlijk heel belangrijk voor het welzijn van onze stadsbewoners. Onderzoek houdt nooit op.’

Graag zou Hulst-Waal een platform creëren voor de producten en diensten – de pareltjes – die in de Living Labs ontwikkeld worden. ‘Hier kun je tevens vermelden welk onderzoek inmiddels heeft plaatsgevonden en waar studenten en onderzoekers een aanvulling kunnen leveren. Zo zorg je voor meerwaarde, betekenis en synergie.’

Meer informatie

Iedereen die meer informatie wil over het concept Living Lab en de methode om een Living Lab op te zetten of (duurzaam) door te ontwikkelen kan bij Annemarie Hulst-Waal terecht (a.p.waal@hva.nl). Zij denkt graag mee met opleidingen en onderzoekers over de samenwerking met een Living Lab. Bekijk overzicht huidige living labs van Urban Vitality.

Als (toekomstig) Living Lab is het ook mogelijk aan te sluiten bij het netwerk van Living Labs van Urban Vitality. Daarnaast is er het Platform HvA in de Stad dat studenten, docenten, onderzoekers en kennispartners helpt bij het benutten van de stad als rijke leeromgeving voor de HvA.