Ouderen ontmoeten om eenzaamheid tegen te gaan

De eerste dag van zijn afstudeersemester zag er wat anders uit dan Millo Buis had verwacht. Millo: “Voorheen was ik gewend om tijdens projecten alleen contact te hebben met opdrachtgevers. Maar nu zat ik met 25 deelnemers in een lokaal en dacht: wie zijn al die mensen?” Het bleken allemaal HvA-studenten, afkomstig van vier verschillende faculteiten, met als gemene deler het uitvoeren van een onderwijsproject in Amsterdam-Zuidoost. De kenniswinkel BOOT van de HvA bracht al deze studenten met elkaar in contact vanuit het Comenius Senior Fellow-project Vitaliteit in de Wijk, kortweg VIEW.

Ontmoeten

Het centrale idee van VIEW is samenwerken vanuit de ontmoeting. Tweewekelijks komen de studenten samen met samen met docenten, gebiedsontwikkelaars en sociale ondernemers bij elkaar in de zogenoemde kweekvijver. Ze wisselen kennis en werkwijzen over hun project uit en bespreken hun studievoortgang. “We zijn allemaal met iets anders bezig”, vertelt Millo. “We hebben andere projectvragen en een andere manier van benaderen. Maar door met elkaar te delen hoe je het hebt aangepakt, kom je verder in je eigen project. Je ziet andere studenten slimme dingen doen.”

Millo en zijn ‘scriptiemaatje’ legden contact met een studente Interaction Design die zich ook richtte op ouderen in de G-Buurt. “We hebben samen onze interviews afgenomen. En wij zijn zelf ook weer benaderd door een ander groepje dat bezig is met ouderen en eenzaamheid. Zo ontstonden allerlei connecties."

Geschiedenis

De studenten ontmoeten via VIEW niet alleen elkaar. “Ons doel is ook om de studenten te verbinden met de wijkbewoners”, vertelt Nicky van Oostrum, medisch antropoloog en als docent Verpleegkunde verbonden aan VIEW. De studenten kregen een tour door de wijk. “De geschiedenis van de Bijlmer is best een belangrijk aspect van de Nederlandse geschiedenis”, zegt Millo. “Ik wist er maar weinig vanaf. Over de Bijlmerramp bijvoorbeeld heb ik op de middelbare school nooit gehoord. Erg interessant om daarover te leren.”

Vertrouwen

In een dynamische wijk als Zuidoost is kennis over de geschiedenis noodzakelijk, vult Van Oostrum aan. “De wijk is tot stand gekomen vanaf de tekentafel en tot leven gebracht door de wijkbewoners. De Bijlmerramp, maar ook bijvoorbeeld migratie, zijn essentieel. Wijkbewoners vormen eigen gemeenschappen in de wijk. Wanneer je als student contact wilt maken met wijkbewoners, moet je eerst vertrouwen winnen om elkaar daadwerkelijk te ontmoeten. De studenten willen iets betekenen voor de wijkbewoners, maar de vraag die gesteld moet worden: is er daadwerkelijk een behoefte en hebben wijkbewoners vragen waar de studenten iets in kunnen betekenen? Essentieel is het creëren van een win-winsituatie voor wijkbewoners en studenten.”

Hartelijk

Het vertrouwen winnen bleek ook voor Millo een uitdaging. “We kregen namen doorgestuurd van mensen om te interviewen. Maar zodra wijkbewoners het woord interview hoorden, zeiden ze nee. We hebben van alles geprobeerd: bellen, langsgaan, verschillende manieren om uit te leggen wat we wilden. Het lukte ons niet. Dat snap ik wel: als je op straat mensen aanspreekt, zeggen ze ook nee, zeker als het over eenzaamheid gaat. Mensen hangen de vuile was niet graag buiten.”

Uiteindelijk kwam Millo samen met andere studenten in contact met bewoners via Peggy Anijs van Stichting Kraktie, een organisatie die zich inzet voor verbinding in de G-Buurt. “Toen werden we hartelijk ontvangen.” Van Oostrum: “Mevrouw Anijs is een vertrouwd gezicht voor de mensen in de wijk. Studenten, onderzoekers, organisaties komen en gaan, maar zij blijft er voor de bewoners.”

Laagdrempelig

In gesprek met de oudere bewoners van de G-Buurt kregen Millo en zijn scriptiemaatje een aardig idee van activiteiten waar ouderen behoefte aan hebben. “Samen koffiedrinken, samen kaartspelletjes doen, samen avondeten bijvoorbeeld. Omdat we acht mensen hebben gesproken, is aanvullend onderzoek wel nodig.”

De studenten keken ook op buurtniveau. “Daar kwam duidelijk naar voren dat er behoefte is aan een collectieve ruimte waar ouderen op elk moment binnen kunnen lopen en waar vaak iets wordt georganiseerd.” Dat soort ruimtes waren tot vijf jaar terug aanwezig in elke flat in de G-Buurt. “In de flat Gravensteijn zit nog een collectieve ruimte, maar wel op de eerste verdieping en alleen per trap bereikbaar. Veel ouderen zijn minder mobiel en vinden het soms al moeilijk hun eigen flat te verlaten vanwege bijvoorbeeld zware deuren. Alle resultaten van ons onderzoek laten zien dat voorzieningen zo laagdrempelig mogelijk moeten zijn, zowel letterlijk als figuurlijk.”

Invloed

De bevindingen van Millo's onderzoek verwerkte hij in een video, die Stichting Kraktie en BOOT verspreiden onder bewoners en de buurtteams, maar ook doorsturen naar bijvoorbeeld woningcorporaties Millo: “We hopen ouderen te informeren over activiteiten die er zijn, en laten zien welke behoeftes er leven. Dat vind ik het allermooiste aan werken via VIEW: we beantwoorden een vraag vanuit de buurt, we zijn bezig met een bestaand maatschappelijk probleem. En als jouw project klaar is, heeft het hopelijk een positieve invloed op het leven van de wijkbewoners.”