Oudere diabetespatiënten vallen af mét behoud van spiermassa

Oudere diabetespatiënten verliezen vaak spiermassa bij het afvallen, iets dat op langere termijn problemen oplevert. “Deze patiënten proberen op doktersadvies snel af te vallen,” zegt Robert Memelink, docent-onderzoeker en promovendus bij het lectoraat Voeding en Beweging. “Op de weegschaal zien zij dat er kilo’s afgaan, maar zij realiseren zich niet dat ze ook veel spiermassa verliezen. Eenmaal verloren, krijgen zij die spieren niet vanzelf weer terug.”

Grootschalig experiment

Aan het onderzoek van de HvA deden ruim 120 ouderen mee met obesitas en diabetes type 2. De deelnemers volgden dertien weken lang een leefstijlinterventie met begeleiding op drie gebieden: voeding, beweging en gedragsverandering. Zij kregen wekelijks een persoonlijk dieetconsult of groepsvoorlichting over voeding en gezonde leefstijl, verzorgd door vierdejaarsstudenten van de opleiding Voeding en Diëtetiek onder supervisie van een diëtist. Daarnaast deden de deelnemers drie keer per week aan kracht- en intervaltraining onder begeleiding van personal trainers.

Medicatie verminderen

De resultaten zijn hoopgevend: de deelnemers verloren vetmassa, maar geen spiermassa. Hun bloedsuikerwaarden daalden aanzienlijk; bijna eenderde van de patiënten kon hun diabetesmedicatie verminderen. De meerwaarde zit de gecombineerde leefstijlinterventie, zegt onderzoeksleider Memelink, dus de combinatie van bewegen, voeding en gedrag. Veel deelnemers volgden al vaker een dieet, maar hadden jaren niet gesport, anderen zelfs nog nooit. Memelink: “Ze moesten daarom eerst een drempel over. Sommigen zeiden: ik doe dit echt alleen voor jullie. Maar na een tijdje zagen we dat ze dolgelukkig werden dat ze zich weer fitter voelden. Onze studenten ontvingen zelfs bloemen en allerlei cadeaus.”

Testdrank

De gezondheidswinst bleek nog groter als patiënten extra eiwitten binnenkregen. Alle deelnemers namen 10 keer per week een testdrank: bij het ontbijt en na iedere training. De ene helft kreeg een eiwitrijk voedingssupplement, de andere helft kreeg een controledrank. Patiënten die de eiwitdrank kregen - gemiddeld 28 gram eiwit per dag extra; vergelijkbaar met 5-6 glazen melk - kregen zelfs spiermassa erbij. Ook nam de insulinegevoeligheid van deze groep toe.

Belang voeding én bewegen

“De crux zit ‘m in de intensieve beweging in combinatie met de voeding,” zegt onderzoeksleider Memelink. “We zien dat bewegen enorm gunstig is voor het behoud van spierfunctie en dat voldoende eiwit in de voeding van belang is voor het behoud van spiermassa. Hiermee wordt nog te weinig rekening gehouden in afvalprogramma’s, zeker bij ouderen.”

Partners

Aan het PROBE-onderzoek werkten zestig vierdejaarsstudenten mee van de opleiding Voeding en Diëtetiek. Zij namen metingen af bij de deelnemers, hielden individuele dieetconsulten en gaven groepsvoorlichting onder supervisie van een diëtist van Diëtheek. HvA-studenten van de minor Personal Training begeleidden de deelnemers bij de kracht- en intervaltrainingen.