Blog: de kracht van kunst

4 maart 2014

Wegdromen bij kunst is altijd fijn, maar ja… dan sta je opeens tegenover een levensgroot portret van een persoon met een minstens zo levensgroot gezondheidsprobleem. Het is de jonge heer Gerard Andriesz Bicker, een telg uit een machtige zeventiende-eeuwse familie. Papa Bicker had allerlei functies, waaronder burgemeester – dit laatste maar liefst tien keer.
Gerard had het thuis dus niet slecht, kun je zeggen. Dat zie je aan zijn prachtige kleding. En aan zijn enorme omvang: Gerard leed duidelijk aan wat wij tegenwoordig obesitas noemen. Natuurlijk keek men hier in die tijd heel anders tegenaan dan nu. Goed en veel eten was niet voor iedereen weggelegd. Dik zijn was voor de rijken. De armere mensen, en dat waren er veel, hadden relatief weinig last van wat wij tegenwoordig een obesogene leefomgeving noemen. We weten dat dit nu anders is. Overgewicht komt bij mensen met een lagere sociaaleconomische status veel meer voor – het is een ‘poor people problem’ aan het worden.
Zo laat een prachtig schilderij zien wat er in de samenleving in de loop van eeuwen veranderd is – het legt de vinger op de zere plek. Ook dat is een belangrijke functie van kunst. Deze ‘kracht van kunst’ wordt in de publieke gezondheid niet veel benut. Afbeeldingen van schilderijen, zoals het portret van Gerard Bicker zie je wel terug als illustratie in presentaties van gezondheidsexperts – maar er is vast meer mogelijk. Publieke gezondheid is immers, in de woorden van Donald Acheson, zowel ‘science’ als ‘art’.
Kunstenaars geven via hun werk commentaar op wat er in de samenleving aan de hand is en zetten ons aan het denken – op een spannende en inspirerende manier. Samenwerking met kunstenaars kan tot bijzondere, onorthodoxe aanpak leiden. Bijvoorbeeld bij een leefomgeving die obesogeen is, of onveilig, of waar mensen zich eenzaam voelen. Een paar voorbeelden: de pianotoets-trap in de Stockholmse metro die mensen verleidt om de roltrap links te laten liggen; het interactief oudertheater gezond opvoeden in Amsterdam; en wereldwijd: Dance 4 Life…
Mooi is het daarom dat de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen weer een Akademie van Kunsten gaat oprichten, zodat de relatie tussen kunst, wetenschap en samenleving wordt versterkt. Beeldend kunstenaars, theatermakers en musici: we hebben jullie nodig!

Lea den Broeder