Onderzoeker en Promovendus
Tel: 0624095539j.meerkerk@hva.nl
Bekijk profiel
Urban Governance and Social Innovation
Urban Commons
De afgelopen jaren is er in het kielzog van de ambitie naar een participatiesamenleving toenemende interesse gekomen in de commons. Traditioneel wordt de commons geassocieerd met natuurlijke hulpbronnen in rurale gebieden, zoals drinkwatervoorzieningen, irrigatiesystemen, visserijwateren, houtkapbossen en graaslanden. Het gaat dan om het gezamenlijke beheer van de gedeelde bron (common resource) door de gebruikers in een vorm van zelforganisatie. De commons is als coördinatiemechanisme dus een alternatief voor de logica van de staat en van de markt als het gaat om het beheer van gedeelde bronnen.
Buzz-word
Tegen de gangbare gedachte in liet Elinor Ostrom zien dat dit gezamenlijke beheer niet alleen een idealistisch streven was, maar ook daadwerkelijk tot mooie resultaten kon leiden. Inmiddels is de commons ook in de stad een populair concept, een zogenaamd buzz-word. Burgerinitiatieven zijn zichzelf urban commons gaan noemen. Bezoek een conferentie over stedelijke vernieuwing en commons staat op het programma. Het Amsterdamse gemeentebestuur nam het zelfs op in haar college-akkoord. Maar wat urban commons nou precies is en hoe het werkt is nog niet helemaal duidelijk. Ook in de literatuur is het debat hierover druk gaande, maar nog steeds in een ontdekkende fase.
Common Resources
Het Centre of Expertise (CoE) Urban Governance and Social Innovation doet mee in deze zoektocht. Urban commons is één van onze centrale thema’s en samen met onze partners doen we onderzoek naar het wat commons is en hoe het in de praktijk kan worden gebracht. Vergelijkbaar met traditionele (rurale) commons gaat het bij CoE Urban Governance and Social Innovation over common resources in zelfbeheer van een groep gebruikers. Elk van de drie elementen verdient in de stad een herijking.
De common resource in de stad kan ook een fysieke hulpbron zijn. Dan gaat het bijvoorbeeld over een gebouw, een park of een vervoersmiddel, waar verschillende (groepen) personen gebruik van maken voor hun eigen activiteiten. Maar minstens zo vaak gaat het om immateriële of virtuele zaken, zoals het imago van een winkelstraat of het sociale netwerk in een buurt. De gebruikers zijn bijvoorbeeld de omwonenden, ondernemers of maatschappelijke professionals. De stad is bovenal een netwerk, waarin verschillende partijen onderling sterk samenhangen en direct of indirect een belang hebben. Dit betekent dat er meerdere stakeholders het beheer van de common resource onderling moeten regelen. De gemeentelijke overheid heeft hierin een bijzondere positie, omdat sommige gemeente ambtenaren zelf een stakeholder zijn, bijvoorbeeld gebiedsmakelaars, toezichthouders. Anderen zijn onderdeel van de omgeving rondom de commons, zoals beleidsmakers van de centrale diensten.
Gezamenlijk beheer
Vanuit CoE Urban Governance and Social Innovation proberen we urban commons als een model van collaborative governance te begrijpen. Het gezamenlijke beheer van de gedeelde resource is een samenwerking, ofwel een collectieve actie, tussen de verschillende stakeholders. De overheid vervult hierbinnen vaker wel dan niet een actieve rol. In ons praktijkgerichte onderzoek richten we ons daarom op het identificeren van de obstakels of niet-gebruikte kansen voor deze samenwerking, zodat er gericht interventies kunnen worden ontwikkeld om de collectieve actie te versterken. Denk bijvoorbeeld aan onderlinge afstemming van investeringen, community building of beleidsinnovatie. Het doel is dan uiteraard om tot oplossingen te komen die de wensen en behoeften van de gebruikers ondersteunen. De commons kan op deze manier de lokale democratie versterken.
J. Meerkerk (Joachim)
