Gedegen keuzes: rapport Ontwikkelbuurten

20 apr 2021 14:33 | Urban Governance

Het betrekken van bewoners bij gebiedsontwikkeling wordt in toenemende mate als doel op zichzelf gezien. Binnen gemeenten gaat het gesprek daardoor vaak over het ‘hoe’ van participatie, maar minder over het ‘waarom’: wat proberen we er eigenlijk mee te bereiken? De HvA onderzocht participatie in de Amsterdamse Ontwikkelbuurten tussen 2018 en 2020, en ontdekte dat verschillende professionals deze vraag op zeer uiteenlopende manieren beantwoorden. In het rapport ‘Gedegen keuzes’ zetten we deze waarden op een rijtje, en laten we zien waar ze met elkaar wringen.

Sinds 2017 wordt er geïnvesteerd in de 32 Amsterdamse Ontwikkelbuurten: buurten die fysiek of sociaal-economisch achterblijven bij de ontwikkeling van de stad. Een belangrijke peiler van het Ontwikkelbuurten-beleid is de participatie van buurtbewoners bij het verbeteren van deze buurten. De HvA heeft de participatie in 10 van deze buurten onderzocht, en samen met professionals een reeks van leersessies en participatieve experimenten uitgevoerd.

Het onderzoek laat bovenal zien dat participatie verschillende waardevolle opbrengsten kan hebben, zoals het vergroten van de invloed van bewoners, het verbeteren van de kwaliteit van plannen, of het versterken van vertrouwen tussen gemeente en de buurt. Echter, dit leidt er ook toe dat verschillende professionals die bij participatie betrokken zijn vaak verschillende doelstellingen voor ogen hebben. Zo kan het kan goed zijn een participatiemedewerker zich inzet om met participatie de invloed van bewoners te vergroten, terwijl een stedenbouwkundige die actief is in hetzelfde project de participatie vooral ziet als manier om kwaliteit van de plannen te verbeteren. Deze verschillende doelstellingen liggen niet altijd in elkaars verlengde. Bewoners meer invloed geven kan bijvoorbeeld leiden tot keuzes die ontwerpers als kwalitatief minderwaardig beschouwen, of die tegen het beleid van de centrale stad in gaan. Professionals komen dus voor dilemma’s te staan.

Voor zulke dilemma’s bestaan geen kant-en-klare oplossingen: verschillende keuzes leiden tot het versterken van verschillende waarden. Om tot gedegen keuzes te komen is het belangrijk dat de mogelijke meerwaarde(n) van participatie in samenhang worden afgewogen: bij het maken van participatieplannen, het maken van keuzes tijdens participatieprocessen, of het evalueren van de opbrengst van participatie achteraf. Gedegen Keuzes biedt daar een raamwerk voor, dat wordt uitgewerkt aan de hand van gedetaillerde case studies van participatieprocessen in de K-buurt en Banne Noord.

Gedegen keuzes is onderdeel van een reeks publicaties die zijn voortgekomen uit het project Strategische Buurtontwikkeling. Eerder verschenen twee publicaties over het verbinden van fysiek en sociaal: één voor de H-buurt en één voor Reigersbos, een tussentijdse rapportage over de rol van vertrouwen in participatie, een onderzoek naar de rol van Buurtdragers is gebiedsontwikkeling, en een evaluatie van de participatie in de K-buurt.