Kenniscentrum Maatschappij en Recht

Kansrijk en gezond opgroeien met aandacht voor sociale factoren

20 mei 2022 16:35 | Kenniscentrum Maatschappij en Recht

Hoe kunnen we zorgen dat jongeren gezond en zonder overgewicht opgroeien door aandacht te hebben voor achterliggende sociale problemen in het gezin? Als onderdeel van het ZonMw-project Gezond opgroeien in Zaanstreek-Waterland organiseerden de Hogeschool van Amsterdam en GGD Zaanstreek-Waterland twee leerkringen voor professionals van de GGD, beleidsmakers uit de regio en sleutelfiguren waarin we deze vraag probeerden te beantwoorden.

Het terugdringen van overgewicht is hard nodig. Meer dan de helft van de Nederlanders heeft overgewicht en ongeveer 1 op de 6 jongeren (zie hier en hier). De regio Zaanstreek-Waterland behoort tot de 5 ‘zwaarste’ regio’s van Nederland (zie hier). Als de huidige trend doorzet dan heeft in 2040 ongeveer twee derde van de volwassenen overgewicht (zie hier).

Gevolgen overgewicht

Het Mulier Instituut voerde een literatuuronderzoek uit, in opdracht van GGD Zaanstreek-Waterland en JOGG-Zaanstad. Hieruit blijkt dat overgewicht bij kinderen ongelijkheden in gang zet die niet gemakkelijk zijn terug te draaien. Overgewicht bij kinderen heeft verschillende lichamelijke, psychosociale en maatschappelijke gevolgen. Deze gevolgen leiden uiteindelijk tot zorgkosten en maatschappelijke kosten, zoals een verlaagde arbeidsproductiviteit en een lager inkomen. Hoe ernstiger het overgewicht, hoe hoger de kosten. Er ontstaan blijvende verschillen in gezondheid, arbeidsmarktdeelname en inkomen. Lees hier meer.
Andersom hebben inkomen, opleiding en andere sociale factoren ook invloed op het ontstaan van overgewicht. Alleen inzetten op een gezonde omgeving en het stimuleren van een gezonde leefstijl is dus niet voldoende om resultaat te behalen.

Leerkring achterliggende sociale factoren

Tijdens de leerkring hebben we onder leiding van lector Lex Veldboer en senior onderzoeker Jesper Rözer verkend hoe we de bestaande trends wel kunnen ombuigen. Door het inzetten van sociale netwerken en sleutelfiguren kunnen we de juiste doelgroep beter bereiken en sluiten we aan op achterliggende sociale factoren zoals levenstress en armoede. Gastspreker Lenny Bijker (programmamedewerker ontwikkelbuurt en buurtbudgetten WOON!) deelde haar tips voor het werken met sleutelfiguren in Amsterdam. De gemeenten wisselden onderling ook good practises uit, zoals over de integrale aanpak Saenbility en PACT Poelenburg-Peldersveld in Zaanstad en de inzet van een sleutelfiguur als JOGG-regisseur in Edam-Volendam.

Tijdens het wandeldebat gingen we verder in discussie over de beste aanpak: blijven polderen of politiseren. Er was veel energie voor dat laatste. Er is behoefte aan een overheid die wetten en regels opstelt, waarmee gezond betaalbaar is en de norm wordt. Denk aan de suikertaks en BTW-verlaging op groente en fruit. Individuele ondersteuning met aandacht voor stress en armoede blijft daarnaast ook nodig. Samen met sleutelfiguren willen we die ondersteuning bieden én een duidelijk signaal afgeven aan de politiek dat wetten en regels noodzakelijk zijn om de trend te doorbreken. Hopelijk heeft deze leerkring een kiempje gelegd om dit immens complexe probleem aan te pakken.