Onderwijs- en Innovatieplein

Leren van evaluaties

Waarom

Kwaliteitszorg omvat alle systematische activiteiten die erop gericht zijn om de onderwijskwaliteit te bewaken en waar nodig te verbeteren. De verschillende monitorings- en evaluatieactiviteiten halen feedback op over het onderwijs, zoals studentevaluaties, panelgesprekken met studenten en gesprekken met de beroepspraktijk. Het is belangrijk om deze feedback ook in te zetten voor het ontwikkelen van nieuw onderwijs of het bijstellen van bestaand onderwijs.

Wat

Voor het systematisch reflecteren (i.e. continuous improvement) passen veel opleidingen de PDSA-cyclus toe (ook wel de PDCA-cyclus genoemd, omvat dezelfde cyclus). Deze cyclus wordt gebruikt om continue verbetering, consistente resultaten en maximalisatie van middelen in (onderwijs)processen te bereiken. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van zowel kwantitatieve data (bijv. evaluaties van onderwijseenheden) en kwalitatieve data (bijv. focusgroepgesprekken). Voor meer gedetailleerde informatie over de PDSA-cyclus kun je de onderstaande bron raadplegen.

Hoe

Bij elke opleiding of faculteit zijn er kwaliteitszorgmedewerkers die nauw samenwerken met de opleiding(en) om de PDSA-cyclus te realiseren. Kwaliteitszorg is verankerd op drie verschillende niveaus: opleidingsniveau, onderwijseenheidsniveau en lesniveau. De informatie die voortkomt uit de verschillende niveaus wordt samengebracht, daarna samen met studenten en docenten geduid en vervolgens omgezet naar concrete verbeteracties.

  • De accreditatie vindt eens in de zes jaar plaats en tussentijds organiseert de opleiding een midterm review. Hierbij wordt de opleiding extern beoordeeld door een panel aan de hand van de vier kwaliteitsstandaarden van de NVAO . De opleiding wordt in dit proces ondersteund door de onderwijsadviseur (O&O afdeling van de faculteit) en vanuit het expertiseteam Kwaliteit en Accreditatie (K&A) van de Bestuursstaf.
  • Landelijk en vanuit de HvA worden er jaarlijks verschillende tevredenheidsmetingen (i.e. vragenlijsten) uitgezet om het onderwijs te evalueren. Deze vragenlijsten geven een algemeen beeld over een aantal thema’s en geven zowel ontwikkelpunten als sterke punten. Daarbij kun je ook een vergelijkingsonderzoek doen met voorgaande jaren om te bepalen of de scores op de ontwikkelingspunten zijn gegroeid, bijv. aan de hand van een dashboard. Hoge studenttevredenheid is niet perse een voorspeller voor studiesucces. Uit onderzoek blijkt dat studenten onderwijs waar zij veel van leren, vaak lager waarderen. Gebruik data uit de studenttevredenheidsonderzoeken dan ook altijd in relatie met rendementscijfers en andere data.
  • Dit zijn studenttevredenheidsonderzoeken zoals de Nationale Studentenenquête (NSE) , 100Dagen Monitor en EXIT Monitor .
  • Daarnaast wordt de HBO-Monitor en Medewerkers Monitor Onderwijs en Onderzoek  tweejaarlijks uitgezet onder onderwijzend en onderzoekend personeel van de HvA met als doel om de tevredenheid van medewerkers over het onderwijs en onderzoek op verschillende aspecten in kaart te brengen.
  • Rendementscijfers op opleidingsniveau laten de instroom, uitval en propedeuse-/diplomarendementen per cohort zien. Deze cijfers kunnen worden opgehaald uit HvA-data door de informatiespecialist van jouw faculteit (kijk hier wie dat zijn voor jouw faculteit ). Opleidingen ontvangen jaarlijks een overzicht van de data. Op verzoek kan er vaker data geleverd worden.

Binnen de opleiding geven deze onderzoeken input voor het verbeteren van het onderwijs, de onderwijsorganisatie en studentbegeleiding. De onderzoeken op opleidingsniveau zeggen niets over een specifieke onderwijseenheid, maar kunnen wel algemene aandachtpunten opleveren voor een bijstelling van jouw onderwijseenheid.

Opleidingen voeren eigen evaluaties uit om inzicht te krijgen in de kwaliteit van het onderwijsprogramma en bijbehorende onderwijseenheden. Zij bepalen er zelf wanneer en welke instrumenten zij inzetten om de kwaliteit van het onderwijs in kaart te brengen.

  • De meeste opleidingen kiezen ervoor om na elke onderwijseenheid een vragenlijst uit te zetten onder alle studenten die aan de onderwijseenheid hebben deelgenomen (studentevaluaties). Aanvullend hierop kiezen sommige opleidingen ervoor om periodiek ook vragenlijsten onder docenten uit te zetten (docentevaluaties).
  • Sommige opleidingen voeren daarnaast (of in plaats daarvan) panelgesprekken of focusgroepgesprekken uit. Deze gesprekken zijn bedoeld om met studenten dieper in te gaan op de kwaliteit van de betreffende onderwijseenheid of blok. Hierbij kunnen studenten samen met de opleiding verbetervoorstellen formuleren en in meer diepte te evalueren. Het verschilt per opleiding hoe de inhoud hiervan wordt vastgesteld; bijv. op basis van een thema of de vragenlijsten.
  • Toetsen van een onderwijseenheid worden apart geëvalueerd als onderdeel van de toetscyclus. Deze cyclus bestaat uit: ontwerpen, uitvoeren, beoordelen, analyseren & evalueren. De toets wordt dan vaak beoordeeld op de vier kwaliteitscriteria van toetsing; validiteit, betrouwbaarheid, transparantie en leer- en feedbackfunctie. Daarnaast hebben veel opleidingen een toetscommissie, die periodiek kijkt naar de toetskwaliteit van vakken.
  • Je kunt ook je Brightspace pagina evalueren, meer informatie en een checklist over hoe je dat kunt doen, vind je hier.
  • Tot slot kun je ook kijken naar rendementscijfers van je onderwijseenheid. Dit betekent dat er wordt gekeken naar het percentage van de studenten dat voor de onderwijseenheid geslaagd of gezakt is. Daarnaast wordt er gekeken naar het percentage studenten dat op schema loopt en/of vertraging heeft opgelopen. Na enkele jaren kun je mogelijk trends ontdekken in de cijfers.

Evaluaties op onderwijseenheidsniveau zeggen iets over hoe studenten jouw onderwijseenheid hebben ervaren. Gebruik deze informatie om kritisch te kijken naar je onderwijs. Als het vak meerdere jaren wordt gegeven kun je ook kijken hoe de ontwikkeling van de onderwijseenheid is. Je kunt dan bijv. kijken of er systematische trends te ontdekken zijn die aanpassing behoeven. Onderwijs is nooit af, de beroepspraktijk, de maatschappelijke context en studenten veranderen in de tijd, dus het is goed om daar elk jaar bij stil te staan. Vergeet niet om de verbeteringen ook door te voeren in de digitale leeromgeving (Brightspace).

Naast de officiële onderwijsevaluaties is feedback vragen aan studenten en collega’s een goede manier om je onderwijs aan te passen en te verbeteren. Leren van elkaar is een uitgangspunt binnen het onderwijs op de HvA. Bovendien geef je hiermee aan dat feedback vragen een essentieel onderdeel is van het leerproces.

Aan studenten:

Er zijn veel verschillende manieren om op lesniveau te evalueren. Afhankelijk van wat je wil weten kies je de juiste werkvorm. Hieronder staan een aantal suggesties:

  • Feedback op je fysieke lessen kun je vragen door middel van Microsoft Forms met QR-code of door post-its te plakken bij het verlaten van het lokaal. Zorg voor een laagdrempelige manier, bijv. met drie korte vragen (waar moet ik mee starten, waar moet ik mee stoppen, en wat moet ik behouden) of exit-tickets . Vraag studenten vooral om inhoudelijke feedback waar jij als docent in de volgende les iets mee kunt, bijvoorbeeld over de leerstof, leeractiviteiten en je uitleg. Op die manier verzamel je feedback, waarmee jij de volgende les nog beter kunt uitvoeren en kunt laten aansluiten bij hetgeen waar de studenten behoefte aan hebben om de leeruitkomsten te gaan beheersen.
  • Bij online leeractiviteiten kun je met Wooclap of een Teams Whiteboard feedback verzamelen. Bij de check-in van het contactmoment kun je studenten vragen in hoeverre ze zelf het gevoel hebben dat ze de lesstof begrijpen door hen een smiley of een duimpje te laten geven.

Aan een collega:

Als je feedback wilt op je lesgeven kun je ook een collega vragen om eens mee te kijken in je les. Bespreek met je collega op welke punten je graag feedback wilt en plan een afspraak om dit rustig te bespreken. Je kunt dit ook andersom doen, dus vragen aan een collega of je eens met haar/hem/hen mee kunt kijken om inspiratie op te doen voor je eigen lessen.

Terugkoppeling

Denk goed na over de terugkoppeling van je kwaliteitszorg. Wat gebeurt er met de feedback, waarom wordt iets wel of niet doorgevoerd en hoe koppel je dit terug naar studenten? Dit kan bijvoorbeeld door middel van een korte schriftelijke reactie, een poster met visualisatie van resultaten of een bericht op de Brightspace omgeving.

Gepubliceerd door  Programma Blended Learning 19 november 2024