MRA-brede samenwerking voor versnellen circulaire transitie

Van methoden om gebouwen circulair te maken tot systemen voor de herbestemming of verwerking van meubels en textiel: aan slimme technologie om te verduurzamen geen gebrek. Maar veel circulaire oplossingen blijven tot nu toe beperkt tot toepassingen op lab- en pilot-schaal. Dit terwijl Nederland grote stappen wil zetten naar een circulaire economie; doel is om in 2050 circulair te zijn. Daarom is het zaak dat we met zijn allen nu al anders gaan denken en doen - van de fabrikant die grondstoffen inkoopt voor zijn producten tot de consument die nadenkt over de aanschaf van een meubel- of kledingstuk, en de overheid die de toepassing van een technologie toestaat.

Technologisch, economisch en sociaal

‘Het moet op alle fronten kloppen, technologisch, economisch en sociaal,’ benadrukt Inge Oskam, lector Circulair Ontwerpen & Ondernemen bij de HvA. ‘De circulaire transitie vraagt niet alleen om technologische innovaties, maar ook om nieuwe business-modellen, andere vormen van samenwerking, aangepaste regelgeving en gedragsverandering bij consumenten én professionals. Met CIRCOLLAB ontwikkelen we de integrale kennis en inzichten die hiervoor nodig zijn, en geven we een impuls aan de vertaling naar daadwerkelijke toepassingen.’

Kennisinfrastructuur opzetten

De drie hogescholen ontwikkelen in ‘Circular transition through collaboration in the metropolitan region Amsterdam’ (CIRCOLLAB) samen met kennis- en praktijkpartners een regionale infrastructuur voor het programmeren en uitvoeren van interdisciplinair onderzoek. Ze zetten hierbij dynamische leernetwerken op waarin partners onderling kennis en inzichten uitwisselen over de uitkomsten van experimenten in de regio. De partners leggen een structurele verbinding met het onderwijs: het thema circulariteit wordt vertaald naar curricula voor het opleiden van de professionals die voor de transitie nodig zijn.

De dialoog aangaan

Marieke Veltman, onderzoeker bij het lectoraat Nieuwe Arbeidsverhoudingen van Hogeschool Windesheim, locatie Almere: ‘De transitie maken naar een circulaire economie, dat kunnen we alleen samen. We moeten een langetermijnvisie ontwikkelen en daarbij is de mens net zo belangrijk als de technologie. Welke vaardigheden hebben medewerkers bijvoorbeeld nodig? Hoe kunnen mensen hiertoe het beste geschoold, omgeschoold en gecoacht worden? We moeten hierbij niet alleen kijken naar diploma’s, maar ook naar de kennis en expertise die mensen informeel hebben opgedaan in hun loopbaan. Daarnaast is het de kunst om innoveren, leren en werken met elkaar te verbinden. Hoe kunnen we alle consortiumpartners hier goed bij betrekken? Welke regels moeten aangepast worden? Het is zaak dat we moeilijke gesprekken niet mijden, maar de dialoog met elkaar aangaan – ook en misschien zelfs juist bij tegengestelde belangen.’

Leernetwerken

Er komen CIRCOLLAB-leernetwerken rond vier thema’s: 1. Circulair denken en doen 2. Circulair ondernemen 3. Circulair menselijk kapitaal, 4. Circulair samenwerken. De thema’s worden gekoppeld aan twee waardeketens: de gebouwde omgeving en consumptiegoederen. In de leernetwerken komen vragen aan bod als: ‘Welke kennis, houding en gedrag rond de aanschaf van textiel zien we graag bij consumenten?’ ‘Hoe kunnen bedrijven door het inzetten van een circulair businessmodel zowel hun commerciële als maatschappelijke doelen bereiken?’ ‘Welke kennis en vaardigheden moeten (toekomstige) professionals hebben als het gaat om circulariteit en hoe vertaalt zich dit naar onderwijs?’ En: ‘Hoe organiseer je samenwerking in de bouwsector om gebouwen meer circulair te maken?’ Het project sluit hiermee aan bij de onderwerpen op de Kennis- en Innovatie Agenda’s Circulaire Economie en Maatschappelijk Verdienvermogen van de Nederlandse overheid.

Al doende leren en al lerende doen speelt een belangrijke rol bij transities. Daarom speelt de verbinding met experimenteerruimtes als het Praktijk- en Innovatiecentrum Circulaire Economie in Flevoland en het Marineterrein in Amsterdam een centrale rol in CIRCOLLAB – vanaf het eerste experiment tot en met de opschaling van innovaties.

Samen experimenteren

Peter van Assche, lector Architecture & Circular Thinking aan de AHK: ‘Voor de circulaire economie moeten we in de waardeketen van volgtijdelijke naar parallelle processen. Dat betekent kennis delen, samen dingen uitproberen en vooral niet zelf het wiel willen uitvinden; in je eentje achter je bureau een theoretische oplossing bedenken, dat gaat niet meer werken. CIRCOLLAB, en de leernetwerken die we gaan opzetten, vind ik een prachtig voorbeeld van hoe het straks moet.’

Lectoraten die samen de kern vormen van CIRCOLLAB

Hogeschool van Amsterdam:

• Bouwtransformatie
• Circulair Ontwerpen & Ondernemen
• City Logistiek
• Coördinatie Grootstedelijke Vraagstukken
• Civic Interaction Design
• Fashion Research & Technology
• Psychologie voor een Duurzame Stad
• Urban Economic Innovation

Hogeschool Windesheim:

• Nieuwe Arbeidsverhoudingen
• Urban Innovation

Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten

• Architecture & Circular Thinking