Kenniscentrum Techniek

Welzijn verbeteren met woningbouw (Building for well-being)

Hoe creëer je met neuro-architectuur een aantrekkelijke woonomgeving in een dichtbevolkte stad?

Project

Hoe kunnen we met de aanpak van de woningbouwopgave ook het welzijn ofwel de ‘well-being’ van stedelingen versterken? Dat onderzoekt de Hogeschool van Amsterdam (HvA) in Building voor well-being, een consortium met 18 (praktijk)partners. Het onderzoek levert inzichten op waarmee de bouwwereld tot evidence-based ontwerpoplossingen kan komen voor het creëren van een aantrekkelijke woonomgeving in de snel verdichtende stad.

De woningnood in Nederland, en vooral in de Randstad, is hoog. Het nieuwe kabinet heeft beloofd om 100 duizend woningen per jaar op te leveren. Een uitdaging die grotendeels binnen de bestaande stad gerealiseerd moet worden. ‘Tegelijkertijd worden er steeds meer eisen gesteld aan nieuwbouwplannen. Denk bijvoorbeeld aan de integratie van installaties voor duurzame warmte, het gebruik van circulaire materialen, en het plaatsen van oplaadpunten voor elektrische voertuigen,’ zegt Frank Suurenbroek, lector Bouwtransformatie bij de HvA. ‘De kunst is om bij dit alles oog te houden voor het welbevinden van mensen.’

Beleving van de stedelijke omgeving

Bij de ontwikkeling van nieuwe wijken wordt al rekening gehouden met hoe mensen hun omgeving beleven. Maar dit gebeurt vooralsnog met weinig evidence-based kennis. Building for well-being brengt daar verandering in: het consortium onderzoekt hoe mensen de stedelijke omgeving beleven, wat voor effect dit op hen heeft en hoe je hier in het ontwerptraject rekening mee kunt houden.

Technologisch onderzoek

De metingen worden gedaan voor drie soorten gebruikers - bewoners, passanten en bezoekers – met behulp van geavanceerde biometrische technologie, zoals eye-trackers die registreren waar mensen naar kijken, en hoe lang. Dat gebeurt in een laboratoriumsituatie met een beeldscherm waarop verschillende stedelijke situaties geprojecteerd worden, buiten met een mobiele eye-tracker, en in een virtual reality-omgeving gecreëerd op basis van ontwerpplannen van architecten in het consortium. Nanda Piersma, lector Responsible IT bij de HvA, onderzoekt met haar team hoe artificial intelligence (AI) ingezet kan worden om de streetview-beelden te scannen op patronen van ontwerpoplossingen. Doel is de karakteristieken voor well-being in straatruimtes te ontsluiten voor ontwerpers.

Resultaat

Het onderzoek geeft inzicht in welke ontwerptoepassingen wanneer bijdragen aan de well-being van gebruikers, en waarom. Het levert bovendien waardevolle kennis op over de inzet van geteste biometrische technologie en AI in het ontwerpproces. De inzichten en bevindingen moeten ontwerpers helpen om hun innovatieve ontwerpoplossingen te onderbouwen voor hun opdrachtgevers. Het consortium stimuleert nadrukkelijk dialoog en reflectie in de praktijk van de ruimtelijke ontwikkeling. Vanuit die gedachte wordt een infrastructuur van kennisdeling ontwikkeld met co-researchsessies en vakinhoudelijke debatten voor het bredere werkveld.

18 projectpartners

Building for well-being telt 18 projectpartners: behalve de HvA zijn dit ontwerpbureaus gespecialiseerd in architectuur, stedenbouw en landschapsinrichting en brancheorganisaties. Daarnaast is er een reflectiegroep bestaande uit ruimtelijk opdrachtgevers en vooraanstaande academici die mondiaal bezig zijn met neuroarchitectuur. Naast het lectoraat Bouwtransformatie is ook het lectoraat Responsible IT van de Faculteit Digitale Media en Creatieve Industrie van de HvA nauw bij het project betrokken.

Lectoraat Bouwtransformatie

Building for Well-being bouwt voor op het eerdere project Sensing Streetscapes . Hierin werd de toepassing van nieuwe technologieën als artificial intelligence en eye-tracking bij het ontwerp van gebouwen en stedelijke gebieden al exploratief en succesvol verkend.

Het lectoraat Bouwtransformatie van de HvA doet praktijkonderzoek naar architectuur, stedenbouw en RO in de huidige ruimtelijke transformatieopgaven. Specifiek focust het onderzoek zich op de relatie fysiek-sociaal en duurzaamheid. Onderzoeksprojecten vinden steeds in samenwerking met praktijkpartners plaats: de opdrachtgevers en opdrachtnemers in de ruimtelijke sector (gemeentes, ontwikkelaars, ontwerpbureaus en corporaties). Een vast onderdeel zijn co-creatiesessies en leersessies, zodat al gedurende de uitvoering de eerste lessen en handelingsperspectieven met de praktijk gedeeld worden. Daarnaast verzorgt het lectoraat lezingen, moderaties en publicaties voor professionele en academische podia en tijdschriften.

Gepubliceerd door  Kenniscentrum Techniek 6 november 2023

Project Info

Startdatum 01 jan 2022
Einddatum 15 jun 2024