Samen op weg naar 100% fossielvrij

‘We wilden dat de energie van dichtbij kwam, omdat we daarmee de energietransitie en kennisontwikkeling in Nederland stimuleren. We hebben gekeken naar energie afkomstig uit de Metropool Regio Amsterdam als eis, maar dat bleek niet haalbaar,’ illustreert Rowan Boeters, programmamanager Duurzaamheid bij de UvA en HvA.

De partners hebben ook afspraken gemaakt over additionaliteit: uiterlijk 2024 is alle energie die Vattenfall aan de HvA/UvA levert afkomstig uit een nieuw park. ‘Daarmee dragen we als kennisinstelling indirect bij aan de ontwikkeling van nieuwe windparken op langere termijn,’ legt Boeters uit.

Goede match

‘We zijn een goede match,’ vindt Arjan Bunnik, Sustainability Manager BtB Real Estate bij Vattenfall. ‘De HvA/UvA zochten een duurzame energieleverancier voor hun locaties in Amsterdam en wij willen fossielvrij leven binnen een generatie mogelijk maken – iets wat we alleen samen met leveranciers, klanten en partners zoals HvA/UvA kunnen realiseren.’

Vattenfall is een belangrijke speler op de energiemarkt in ons land, is eigenaar van een deel van het Amsterdamse warmtenet en zet zich in voor de aanleg van publieke laadpunten.

Samen iets neerzetten

Vattenfall werkt in de volle breedte aan de energietransitie, vertelt Bunnik. ‘De aanleg en het beheer van stadswarmtenetten, het bevorderen van elektrische vervoer en het ontwikkelen van parken met windmolens en zonnepanelen zijn slechts een paar voorbeelden. Op al deze gebieden willen we innoveren,’ illustreert hij. ‘Hoe kan het eenvoudiger en met minder impact op het klimaat? Dat leidt tot vraagstukken waarbij een stevige link met onderzoek en onderwijs iets kan toevoegen. De uitdaging is elkaar hierin te vinden. Daarom vind ik het zo goed dat we de samenwerking met de HvA/UvA voor tien jaar aangaan.’

Ook Felia Boerwinkel, programmamanager a.i. bij het HvA Centre of Expertise Urban Technology van de HvA is enthousiast over de samenwerking: 'Dit initiatief sluit perfect aan bij onze ambitie om onderzoek en onderwijs rond de energietransitie te verbinden met de beroepspraktijk. Zo stimuleren we innovatie en weten we zeker dat we professionals opleiden met de competenties die bedrijven nu en in de toekomst zoeken.’

Onderzoek

HvA Centre of Expertise Urban Technology en Vattenfall werkten de afgelopen jaren al in diverse onderzoeksprojecten samen. IDO-laad (2015-2019) bijvoorbeeld, een onderzoek dat draaide om het voorspellen van de plekken waar laadpunten moeten komen. Vattenfall heeft 5.062 laadpunten in Amsterdam en 366 in Utrecht.

Ook in Flexpower 3 (2021-2022) en Future Charging (2019-2023) trekken de partners samen op. In het eerste project kijken ze of de laadsnelheid van elektrische voertuigen door de dag heen te variëren is, afhankelijk van de hoeveelheid energie die beschikbaar is in het net. In het tweede project brengen de onderzoekers de laadbehoefte in 2030 in kaart, en worden toekomstscenario’s ontwikkeld met snelladers en laadpleinen.

‘Partners als Vattenfall en betrokken gemeenten kunnen met de inzichten uit ons onderzoek de uitrol van elektrisch vervoer beter sturen, afstemmen op de behoeften in de stad en ervoor zorgen dat het elektriciteitsnetwerk minder overbelast raakt,’ zegt Renée Heller, lector Energie en Innovatie bij de HvA. ‘We gebruiken echte data, afkomstig uit de dagelijkse praktijk en infrastructuur van Vattenfall,’ vult Simone Maase, projectleider Datamanagement bij de HvA, aan.

Uurmatching

Het jongste project is Uurmatching (2021-2023), waarin het lectoraat Energie en Innovatie van de HvA en Vattenfall samen met Facility Services van HvA/UvA onderzoeken hoe het energieverbruik in gebouwen op het Amsterdamse Science Park en de Amstel Campus flexibel in te richten is. Dit omdat de komende jaren steeds meer energie afkomstig zal zijn uit duurzame bronnen, met een aanbod afhankelijk van het weer.

‘Met gegevens over elektriciteitsverbruik in onze gebouwen en de kennis van Vattenfall over het wind en zonne-energieaanbod en toekomstige prijsontwikkelingen kunnen we goed onderzoeken wat technisch en economisch de kansen zijn om deze match te verbeteren,’ zegt Heller.

Onderwijs

Behalve in onderzoek trekken de twee partijen ook in het onderwijs met elkaar op. Zo draagt Vattenfall bij aan de casuïstiek in onderwijsmodules van de Faculteit Techniek. Ook organiseerde het bedrijf afgelopen jaar samen met HvA-docenten een Hackaton. Studenten Data Science werden hierin uitgedaagd om energielabels op gebouwen te voorspellen. Met de inzichten die ze hebben opgedaan kan Vattenfall zijn klanten helpen om gerichte verduurzamingsstappen te zetten.

Vattenfall bracht afgelopen jaar al een casus in waar een student van de HvA aan gewerkt heeft. Het gaat om een opdracht rond de regelstrategie voor een nieuw type Micro-WarmteKrachtKoppeling die samen met een traditionele cv-ketel een woning efficiënt kan verwarmen: hoe orkestreer je het samenspel tussen enerzijds de WKK met een beperkt thermisch vermogen en anderzijds een cv-ketel met een enorm thermisch vermogen? Welke elementen spelen een rol en hoe behaal je financieel en thermisch het maximale rendement? In 2022 volgen meer casussen.

Afstudeerplekken en stages

Er komen voor HvA-studenten diverse afstudeerplekken en stages bij Vattenfall. Ook hier snijdt het mes aan verschillende kanten. ‘De projecten leveren inzichten op waar zowel de HvA als Vattenfall wat aan hebben. De studenten doen kennis en vaardigheden op voor de beroepspraktijk en bouwen aan hun zakelijke netwerk,’ zegt Boerwinkel. ‘Soms blijven studenten er na hun afstuderen werken en dan is Vattenfall weer een goede professional rijker.’

Learning-community Systeemintegratie

Vattenfall zal als ook partner betrokken zijn bij het opzetten van een learning-community rond systeemintegratie. Het Center of Expertise Urban Technology van de HvA werkt hierbij samen met twee andere Hogescholen en de TU Delft. Partijen uit het werkveld, zoals Vattenfall, maar ook netbeheerders, gemeenten en installatiebedrijven leren en innoveren binnen dit initiatief samen op het actuele thema systeemintegratie: de integratie van systemen die duurzame energie leveren met bestaande energiesystemen.

Bunnik kan niet wachten: ‘Er zijn nog zoveel innovaties mogelijk op weg naar een 100% fossielvrij leven. Die kunnen we alleen realiseren door veel te leren, en de kennis die we opdoen structureel met elkaar te delen. De samenwerking met de UvA/HvA is alvast een mooi begin.’

Centre of Expertise Urban Technology

Het Centre of Expertise Urban Technology van de HvA draait om de belangrijke opgaven voor de stad, namelijk het toewerken naar duurzame, competitieve en leefbare steden. Vier thema’s staan centraal: Energietransitie, Circulaire stad, Designing Future Cities en Connectiviteit/Mobiliteit. Het thema Energietransitie gaat over het leveren van een bijdrage - via onderzoek en onderwijs - aan de lokale energietransitie: van fossiele naar hernieuwbare energiebronnen. De focus ligt op de energiepositieve stad, met aandacht voor warmtenetten, zonne-energie, smart grids, de inpassing van elektrische mobiliteit en gebouwbeheersystemen en de ontwikkeling van een laadinfrastructuur voor elektrisch vervoer. Als Centre of Expertise van de Faculteit Techniek fungeert Urban Technology als linking pin tussen onderwijs, onderzoek en beroepspraktijk.