Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding

Burgerschapsonderwijs kan beter

Hessel Nieuwelink houdt lectorale rede 'Bevorderen van veerkrachtige democratische gezindheid'

26 jan 2023 16:50 | Faculteit Onderwijs en Opvoeding

We leren leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs en studenten in het middelbaar beroepsonderwijs te beperkt over burgerschap en democratie. En we introduceren hen te weinig in de politieke wereld. Dat betoogt Hessel Nieuwelink, lector burgerschapsonderwijs aan de Hogeschool van Amsterdam. Op donderdag 9 februari spreekt hij zijn lectorale rede uit en houdt hij een pleidooi voor het versterken van burgerschapsonderwijs.

De oorlog in Oekraïne, racisme, de stikstofcrisis en politieke onvrede. We leven in een tijd waarin de ene crisis de andere lijkt op te volgen. Het is dan ook niet vreemd dat er in Nederland en andere landen brede steun is voor het idee dat leerlingen op school moeten leren over deze vraagstukken, ofwel burgerschapsonderwijs. Daarmee bieden we kinderen en jongeren de nodige maatschappelijke context om kritisch om te gaan met bijvoorbeeld nepnieuws, de politiek en anti-democratische bewegingen.

Ontwikkelen burgerschapskennis niet vanzelfsprekend

‘Kinderen en jongeren ontwikkelen niet vanzelfsprekend burgerschapskennis-, -vaardigheden en -waarden. Er is kansenongelijkheid in het onderwijs. Jongeren in het vmbo en mbo hebben minder het gevoel dat hun stem er in de samenleving toe doet en ze participeren daarom ook minder in de politiek dan jongeren in het hbo en (v)wo. Burgerschapsonderwijs is dus van groot belang om alle leerlingen de ruimte te geven zich als burger te ontwikkelen. Gelukkig werken veel leraren en schoolleiders met enthousiasme aan deze burgerschapsopdracht. Er is veel expertise, maar we moeten nog wel goed nadenken over de invulling van ons burgerschapsonderwijs’, zegt Nieuwelink.

Stimuleren veerkrachtige democratische gezindheid

‘Op dit moment zijn het overheidsbeleid en sommige scholen meer gericht op het leren ‘invoegen in de samenleving’ (hoe het hoort) dan op het leren ‘vormen van de samenleving’ (hoe het anders kan). Het leren over democratie komt er bekaaid van af. En het is juist belangrijk om veerkrachtige democratische gezindheid onder leerlingen en studenten te stimuleren’, stelt Nieuwelink. ‘Dan zien ze democratische alternatieven voor hoe de wereld nu geordend is. Dat gaat niet vanzelf. Verdere professionalisering van leraren is een belangrijke stap. Daarnaast moeten vakken als geschiedenis en maatschappijleer een stevige positie in de lessentabel krijgen, want daar staan deze onderwerpen centraal’.

Volg de lectorale rede op donderdag 9 februari via livestream. De link vind je volgende week op de aanmeldpagina.