Onderzoeksrapportage project OTAW: taalvaardigheid in Amsterdam-West

De taalvaardigheid van leerlingen in het voortgezet onderwijs (vo) laat te wensen over. Dit blijkt onder andere uit het internationaal vergelijkende PISA-onderzoek naar de leesvaardigheid van 15-jarigen. In 2003 las 11,5% van de 15-jarigen op het laagste niveau; in 2006 was dat percentage toegenomen tot 15,1, terwijl dat in 2009 14,3 betrof. Onderzoek naar Nederlandse leerlingen laat zien dat 20 tot 30 procent van de leerlingen in het eerste jaar van het vo niet in staat is om zaakvakteksten begrijpend te lezen (Hacquebord e.a., 2004). Een bijkomend probleem is dat de motivatie van leerlingen om te leren en te lezen tijdens de schoolcarrière afneemt, met name in het vo. Deze cijfers zijn alarmerend omdat de taalvaardigheid van leerlingen in belangrijke mate bijdraagt aan het succesvol doorlopen van de schoolcarrière. Daarnaast zijn taal- en leesvaardigheid vereiste basisvaardigheden voor het volwaardig kunnen participeren in de samenleving en het uitvoeren van een toekomstig beroep. Mensen met een zwakke taal- en leesvaardigheid eindigen vaker lager op de maatschappelijke ladder, zijn vaker werkloos en belanden vaker in het criminele circuit (OECD, 2007). Docenten van middelbare scholen in Nederland worden daarom voor de uitdagende opgave gesteld om hun leerlingen te motiveren om te lezen en te leren en tegelijkertijd hun Nederlandse taalvaardigheid te vergroten. Deze opgave wordt bemoeilijkt als leerlingen in het vo starten met een achterstand. In het algemeen zijn leerlingen die opgroeien in gezinnen met een lagere sociaal economische status (SES) minder taalvaardig dan hun medeleerlingen die opgroeien in gezinnen met een gemiddelde of een hoge SES (OECD, 2006). Vergelijkbare bevindingen zijn gevonden bij leerlingen die worden opgevoed in een minderheidstaal (eventueel naast het Nederlands) of het Nederlands op een latere leeftijd hebben geleerd (OECD, 2006).