Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding

Voorwaarden voor en effecten van teacher leadership

Leiderschap van leraren kan effect hebben op een grote diversiteit aan thema’s.

Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de effecten van teacher leadership op leraren en hun omgeving. In het (vooral kwalitatieve) onderzoek dat beschikbaar is, vallen de beschreven effecten uiteen in twee grotere categorieën:

  • De reikwijdte gaat over de invloedssfeer van de teacher leader: die kan liggen op het niveau van het team, de school als geheel en/of de school overstijgend (wat ook wel aangeduid wordt als system leadership).
  • De focus gaat over het (inhoudelijk) thema waar de leraar invloed op uitoefent, bijvoorbeeld het leren van leerlingen, de kwaliteit of ontwikkeling van het onderwijs, curricula en lesmethoden, organisatie en beleid, en/of het leren en professionaliseren van collega’s.

Veel studies naar het leiderschap van leraren geven aan dat dat leiderschap ook positieve effecten heeft op de leraar zelf en zijn professionele ontwikkeling.

Voorwaarden voor teacher leadership

Vergeleken met de effecten is er veel meer onderzoek gedaan naar de voorwaarden voor teacher leadership.

Positieve condities voor teacher leadership

De studies naar teacher leadership geven meer inzicht in de belangrijkste voorwaarden die leiderschap bevorderen. Die voorwaarden gaan over de cultuur in de school, en relaties met collega’s en schoolbestuur. Voor teacher leadership is het belangrijk dat er in deze cultuur waardering is voor openheid, onderling vertrouwen, feedback, collegialiteit en een brede focus op het leren van zowel leerlingen als leraren.

Leraren zouden zelf niet alleen expert moeten zijn op hun vakgebied, maar ook andere kwaliteiten moeten hebben, zoals het onderhouden van relaties met collega’s en leidinggevenden. Er moet daarom aandacht zijn voor het ontwikkelen van die kwaliteiten, en ruimte voor overleg en interactie.

Wat belemmert teacher leadership?

Leiderschap van leraren wordt belemmerd door een individualistische schoolcultuur die gericht is op gelijkheid, het volgen van externe normen, of controle. Vooral bij role-based teacher leadership is er een risico dat leidende leraren aanlopen tegen normen van gelijkheid en een cultuur van professionele privacy, waarbij leraren de deur van hun klaslokaal voor elkaar gesloten houden.

Gepubliceerd door  Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding 6 mei 2019