Wetenschap en Techniekonderwijs

• Lectoraat didactiek van de bètavakken

Het lectoraat Wetenschap en Techniekonderwijs (W&T) binnen Onderwijsvernieuwing verzamelt, ontwikkelt, onderzoekt praktisch toepasbare kennis over les inhouden, lesmethoden, lesmateriaal, vakdidactiek en professionalisering van leraren m.b.t. W&T onderwijs. Het lectoraat ondersteunt en begeleidt diverse projecten voor Natuur en Techniek onderwijs in de basisschool.

Inleiding

Het lectoraat stelt deze kennis ten dienste aan zowel de praktijk via nascholing en advisering als aan de eigen opleiding van de faculteit Onderwijs en Opvoeding opdat toekomstige leraren goed worden voorbereid op de uitoefening van hun beroep.

Het lectoraat is onderdeel van het Expertisecentrum Wetenschap en Techniekonderwijs Noord-Holland waarin samenwerken de Hogeschool van Amsterdam (penvoerder), IPABO, NEMO, de talentenkrachtsatellieten van VU en UvA en scholenverenigingen in Noord-Holland en Flevoland. De HvA zelf is vooral betrokken bij Amsterdamse scholen. De partners verzorgen trainingen, consultaties en leveren maatwerk gericht op ontwikkeling van W&T programma's in de scholen. Voor meer informatie zie www.iederkindeentalent.nl en voorbeelden op deze website.

Recente publicaties betreffen o.a. een boek met activiteiten voor onderzoekend en ontwerpend leren van leeftijd 4 - 14, een engelstalig en een nederlandstalig boekje met voorbeelden van W&T vakdidactiekonderwijs in Amsterdam en enkele andere Europese steden, een serie gedocumenteerde nascholingsworkshops ( http://www.iederkindeentalent.nl/inspiraties/nascholingsmateriaal/ ), en een onderzoeksverslag over het gebruik van concept cartoons om kinderen spontaan aan het experimenteren te krijgen. Leden van de kenniskring droegen bij aan W&T projecten in Amsterdamse scholen en produceerden o.a. lesmateriaal en video voorbeelden van W&T onderwijs (elders op deze website).

Meten van onderzoeksvaardigheden en effect van interventies m.b.t. onderzoekend en ontwerpend leren, promotieonderzoek Patricia Kruit

Een belangrijk leerdoel van W&T onderwijs is het ontwikkelen van onderzoeksvaardigheden in kinderen. Patricia Kruit ontwikkelt een interventie en bijbehorende formatieve en summatieve kijkwijzers/toetsen om dit proces te ondersteunen in groep 7 van het basisonderwijs.

Wouter Spaan onderzoekt welke heuristieken onderbouw (VO) docenten gebruiken om practica te ontwerpen en in hoeverre die practica dan gelegenheid geven voor ontwikkelen van onderzoeksvaardigheden. De volgende slag is dan hoe je studenten in lerarenopleiding traint in ontwikkeling van practica.

Wetenschap en Techniek, HvA, en Amsterdamse scholen

In schooljaar 2013/14 waren HvA Pabo docenten als coach/facilitator bij scholennetwerken voor ontwikkeling van wetenschap en techniek onderwijs. Dit werk werd gesteund door resterende VTB nascholingsgelden. Thomas van Eijck ondersteunde de ontwikkeling van W&T programma’s op STAIJ scholen in samenwerking met Willem Plomp (STAIJ) en Ed van den Berg (HvA). Jose van Gelderen werkte met leerkrachten van AWBR scholen in samenwerking met Anita Helderman (AWBR). Constance van Kesteren (HvA) en Melina Fleurke (Sirius) en studenten waren actief in de ontwikkeling van kleuterlabs bij Sirius en ze organiseerden een serie “inspiratie theetjes” voor leerkrachten van groep 1 – 4 met nadruk op het effectief gebruik maken van een rijke leeromgeving. In 2014/15 wordt dit werk voortgezet en staan er ook weer nieuwe uitdagingen in het programma zoals Welmoet Damsma en Frans van Mulken die met studenten en leerkrachten van de 8 ^ste Montessorischool een groep 1 – 12 leerlijn gaan ontwikkelen en uitproberen over “meten” in een samenwerking van Wiskunde/rekenen met W&T.

Wetenschap en Techniek en Taal

Taal krijgt terecht de hoogste prioriteit in de basisschool, maar taal kan zoveel meer "levend" worden in een aantrekkelijke context en die is gemakkelijk te vinden in Natuur en Techniek. In 2012/2013 ontwikkelden Sanne Hiddema (taal docente HvA Pabo) en Jose van Gelderen (docente techniek HvA Pabo) een lessenserie over taal in de context van energie. In 2013/14 werd videomateriaal uit dit project bewerkt voor voor Pabo vakdidactieklessen in taal en W&T.

Wetenschap en Techniek en Jonge Kind

De verkenningsdrift van jonge kinderen past uitstekend bij het Doen en Denken van Natuur en Techniek. Activiteiten van Pabo en kenniscentrum op dit gebied zijn o.a.: a) een "diskoffer" project van Rene Onclin en Constance van Kesteren met activiteiten voor ouders en kinderen, b) een leerkrachtengroep van scholenvereniging Sirius in Amsterdam-Zuidoost geleid door Constance van Kesteren (Pabo docente) en Melina Fleurke (bestuur Sirius) waarin ideeën worden uitgewisseld voor o.a. natuur en techniekactiviteiten met kleuters, en c) de ontwikkeling van vakdidactiekcursussen voor het Jonge Kind in de deeltijd opleiding (Kesteren/Klamer) en in de voltijd opleiding (Damsma). In die cursussen ligt de nadruk op het inrichten van een rijke leeromgeving en de didactiek van het gebruik daarvan. Damsma, van Kesteren, en Klamer documenteren hun colleges en werkgroepen zo dat het werk overdraagbaar is en andere collega’s er gebruik van kunnen maken. Een verslag is op aanvraag beschikbaar (e.van.den.berg@hva.nl).

Natuurkunde demonstraties

Ed van den Berg en Wouter Spaan (HvA VO, natuurkunde) werken mee als auteur en redacteur aan een boek Show de Fysica met natuurkunde demonstraties uit te geven door de NVON (Nederlandse Vereniging voor Onderwijs in de Natuurwetenschappen). Verschijningsdatum: april 2015.

Post HBO cursus Specialist Wetenschap en Techniekonderwijs

Met Ipabo (penvoerder) en de Zaanse scholenvereniging AGORA zijn Ed van den Berg en Welmoet Damsma betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van een post HBO cursus Specialist Wetenschap en Techniekonderwijs (10 ECTS). Dit gebeurt in samenwerking met de scholen opdat cursustaken nauw aansluiten bij wensen en plannen voor W&T onderwijs in de school en deelnemers “ingroeien” in een W&T rol in de school die school en leerkracht samen definiëren. We denken dat zo’n specialistenopleiding veel meer bijdraagt aan intensiteit en kwaliteit van W&T onderwijs in de school dan losse nascholingen (dat moet dus onderzocht worden) en hopen in de toekomst met een soortgelijk model in Amsterdamse scholen aan de gang te gaan.