Kenniscentrum faculteit Digitale Media & Creatieve Industrie

KNMI en HvA richten nieuw lectoraat Klimaatgeletterdheid op

‘Kennis over klimaatverandering en klimaatgegevens bij professionals moet omhoog’

22 feb 2022 13:38

Hoe zorgen we ervoor dat professionals gegevens over klimaatverandering juist interpreteren? En dat zij deze informatie vertalen naar een duidelijke boodschap voor het brede publiek? Die vragen staan centraal in het nieuw op te richten L.INT lectoraat Klimaatgeletterdheid met beoogd lector Janette Bessembinder, een initiatief van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en het KNMI.

De L.INT subsidie is bedoeld om een stevige basis te leggen voor samenwerking tussen de HvA en het KNMI, met als doel: interdisciplinair onderzoek en onderwijs rond het thema klimaatgeletterdheid. Welke basiskennis over klimaat en klimaatgegevens hebben professionals nodig om te werken aan klimaattransitie? En hoe kunnen ze informatie over klimaatverandering zodanig overdragen dat anderen meer klimaatbewuste beslissingen kunnen nemen?

Bruggen bouwen

Aan Janette Bessembinder, verbonden aan zowel de HvA als het KNMI, de uitdaging het lectoraat Klimaatgeletterdheid op poten te zetten. De functie is de nieuwe lector - afgestudeerd in de tropische plantenteelt (Wageningen Universiteit), maar al sinds 2005 werkzaam bij het KNMI - op het lijf geschreven. Als klimaatadviseur bij het KNMI bouwde ze bruggen tussen klimaatonderzoekers en professionals die onderzoeksgegevens gebruiken. Denk hierbij aan rioleringsexperts, maar ook aan specialisten op het gebied van windenergie en waterveiligheid. ‘Ik weet hoe belangrijk, en ook hoe uitdagend, het is om goed met elkaar te communiceren,’ vertelt ze.

De communicatie over klimaatverandering is een voorbeeld bij uitstek. ‘Er doen veel misverstanden de ronde,’ zegt ze. ‘Zo beseften veel mensen tot voor kort niet dat ons klimaat nu al behoorlijk veranderd is. We zitten met 1,2 graad Celsius mondiale temperatuurstijging al heel dicht bij de kritische grens van 1,5 graden Celsius die in het Parijsakkoord is vastgelegd. En wat veel mensen niet beseffen, is dat met die 1,5 graden een temperatuurstijging ten opzichte van de periode voor 1900, dus voor het industriële tijdperk, wordt bedoeld.’

De klimaatverandering gaat snel, aldus het Klimaatsignaal dat het KNMI op 25 oktober 2021 uitbracht, in vervolg op het rapport van IPCC, het klimaatpanel van de VN. In ons land krijgen we hierdoor mogelijk te maken met een zeespiegel die sneller stijgt dan eerder was verwacht. De kans op zomerse hoosbuien is toegenomen. En door de hogere temperaturen en extra zonnestraling is de verdamping gestegen, waardoor de kans op droogte in het voorjaar en de zomer groter wordt.

Janette Bessembinder

Klimaatgegevens interpreteren

Hoog tijd dus voor actie, en het lectoraat Klimaatgeletterdheid in oprichting (i.o.) moet helpen om richting te geven. ‘We willen dat professionals informatie over klimaatverandering en de stappen die nodig zijn goed kunnen beoordelen; en niet alleen uitleggen binnen hun eigen organisaties, maar ook naar het brede publiek,’ benadrukt Jeroen Kluck, lector Water in en om de stad bij de HvA en als aanvrager en begeleidend lector de drijvende kracht achter het lectoraat i.o..

Data toegankelijk, overzichtelijk en op maat maken voor professionals is dan ook een van de pijlers waar het lectoraat op rust. ‘Denk aan stappenplannen voor welke klimaat(model)gegevens je het beste kunt gebruiken, en voorbeelden van hoe het wel of juist niet moet,’ illustreert Bessembinder. Dat is zelfs voor de meest doorgewinterde professional geen overbodige luxe: er zijn nogal wat klimaatgegevens, en de verschillende waarnemingen en klimaatmodeldata hebben elk hun eigen mogelijkheden en beperkingen. ‘Klimaatmodellen kunnen informatie geven over klimaatverandering in de toekomst, maar ze kunnen de zeer lokale en hevige neerslag van zomerbuien nog niet goed simuleren. Waarnemingen geven een goed beeld van het huidige klimaat, maar er zijn weinig lange reeksen (denk hierbij aan periodes langer dan dertig jaar) met waarnemingen in stedelijk gebied,’ legt de aanstaande lector uit.

Vertaling naar een breed publiek

De tweede pijler in het onderzoek en onderwijs is de vertaling van informatie over klimaatverandering naar beleidsmakers en het brede publiek. ‘Het is belangrijk het verhaal dicht bij de mensen te brengen en ze een handelingsperspectief te bieden. Maar de vraag is hoe je dat als professional het beste kunt doen,’ aldus Bessembinder.

Elkaar aanvullen

Het KNMI en de HvA vullen elkaar in de samenwerking mooi aan. ‘Het KNMI heeft veel kennis over klimaatverandering op basis van waarnemingen en modellen, terwijl ze bij de HvA als geen ander weten hoe klimaatinformatie in de praktijk gebruikt wordt, hoe je informatie kunt overbrengen, en hoe je gedragsverandering teweeg kunt brengen,’ zegt Bessembinder.

Bij het opzetten van het nieuwe lectoraat zijn drie lectoraten van de HvA betrokken, verbonden aan drie faculteiten: Lectoraat Water in en om de stad (Faculteit Techniek, Jeroen Kluck is aanvrager en begeleidend lector), Lectoraat Psychologie voor een Duurzame Stad (Faculteit Maatschappij en Recht, lector Reint Jan Renes) en Lectoraat Visual Methodologies (Faculteit Digitale Media & Creatieve Industrie, lector Sabine Niederer). Het onderzoek en onderwijs van Klimaatgeletterdheid sluit daarnaast aan op de speerpunten van het Lectoraat Energie en Innovatie (Faculteit Techniek), het Kenniscentrum Maatschappij en Recht (AKMI) en Amsterdam Creatieve Industrie.

Er hebben zich bij Bessembinder al diverse partijen gemeld die met het lectoraat i.o. willen samenwerken in onderzoek en onderwijs. ‘Stichting Climate Adaptation Services, Vattenfall, Provincie Noord-Brabant, reclamebureau NOISE en NEMO Kennislink hebben hun medewerking al toegezegd.’

Aan de slag

Bessembinder is blij met zoveel enthousiasme. ‘Verdere klimaatverandering tegengaan en ons hieraan aanpassen is en blijft een uitdaging. Maar met de kennis en expertise die we nu bijeen brengen, kunnen we samen met professionals de klimaattransitie versnellen.’

L.INT lectoraat

Via de regeling Lectorposities bij instituten (L.INT) van Regieorgaan SIA gaat een lector aan de slag bij zowel een hogeschool als een onderzoeksinstituut. Hij of zij verbindt zo het onderzoek van het instituut met het praktijkgerichte onderzoek van de hogeschool – cruciaal om te komen van kennis tot innovatie. De HvA en het KNMI krijgen van Regieorgaan SIA tweehonderd duizend euro, verspreid over een periode van vier jaar, om het lectoraat op te zetten.

Lectoraat Klimaatgeletterdheid

Hoe zorgen we ervoor dat professionals gegevens over klimaatverandering juist interpreteren? En hoe kunnen zij deze informatie vertalen naar een duidelijke boodschap voor het brede publiek? Daar doet het L.INT lectoraat Klimaatgeletterdheid i.o., een initiatief van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en het KNMI, samen met praktijkpartners onderzoek naar.

Bij het lectoraat, dat wordt opgericht in 2022, zijn onderzoekers en docenten van drie lectoraten betrokken: Lectoraat Water in en om de stad (Faculteit Techniek, Jeroen Kluck is begeleidend lector), Lectoraat Psychologie voor een Duurzame Stad (Faculteit Maatschappij en Recht, lector Reint Jan Renes) en Lectoraat Visual Methodologies (Faculteit Digitale Media & Creatieve Industrie, lector Sabine Niederer).

Contact