Dag van de Leraar in Amsterdam

Jopie Nooren uit zorgen over het lerarentekort in de stad

5 okt 2021 10:53 | Afdeling Communicatie

Het is vandaag Dag van de Leraar. Een dag om iedereen die zich dagelijks inzet in het onderwijs in het zonnetje te zetten. Toch is er ook reden tot zorg, want op veel scholen in Amsterdam lukt het niet om genoeg leraren voor de klas te krijgen.

Voorzitter van de HvA Jopie Nooren deelt die zorg. Als voorzitter van de Taskforce Lerarentekort Amsterdam werkt zij samen met de andere Amsterdamse kennisinstellingen, de schoolbesturen en de gemeente om de tekorten in de stad terug te dringen. “Het is een heel complex probleem dat al langer speelt en bovenal steeds nijpender wordt.”

Meer steun voor startende docent

In de Toekomstagenda die verstuurd is naar de Amsterdamse politieke partijen schetste de Taskforce deze zomer het probleem en de oplossingen die zij voor ogen heeft. De nadruk ligt daarin op drie thema’s: beter onderzoek naar de tekorten, flexibilisering van lerarenopleidingen en goed werkgeverschap. “De nood is hoog en het is een complex probleem. We zullen met elkaar alles moeten doen wat in ons vermogen ligt om mensen op te leiden of om te scholen tot docenten en ons moeten richten op het welzijn en behoud van leraren voor de klas.”

“Wij hebben als HvA bijvoorbeeld samen met Hogeschool iPabo en de schoolbesturen in het basisonderwijs de ambitie uitgesproken jaarlijks 180 mensen vanuit andere sectoren extra op te leiden tot docenten voor het basisonderwijs,” vertelt Nooren. “Dit kunnen we alleen als deze mensen stage kunnen lopen op een basisschool en daar begeleid kunnen worden. Op dit moment hebben we nog niet genoeg werkervaringsplekken kunnen vinden. Samen met de scholen bekijken we nu hoe we het geld dat beschikbaar is gekomen vanuit het Nationaal Plan Onderwijs (NPO) slim in kunnen zetten voor de begeleiding. Er zijn ook structurele oplossingen nodig: als je het systeem zo inricht dat de scholen die opleiden daar ruimhartig extra voor beloond worden draagt dit mogelijk bij tot de bereidheid om studenten een stage- of werkplek te geven tijdens hun opleiding tot docent. We moeten echt samenwerken om dit probleem aan te pakken.”

Volgens Nooren is het onderwijssysteem nu bovendien zo ingericht dat docenten te veel bezig zijn met administratie. “Het gaat er om dat we het vertrouwen terug moeten durven geven aan docenten. Als docent in het basis- en voortgezet onderwijs moet je nu veel vastleggen over wat je doet in een les. Hiermee wordt inzichtelijk en overdraagbaar of de leerdoelen behaald worden. We kunnen ons afvragen of die administratieve last nog wel in verhouding staat tot het doel wat je ermee wilt bereiken: goed onderbouwd onderwijs.”

Een eenzaam beroep

Als lector Leren & Innoveren aan de HvA doet Marco Snoek veel onderzoek naar het beroepsbeeld van leraren in Amsterdam. Ook hij ziet het werkgeverschap van scholen als grote uitdaging in de strijd tegen het lerarentekort. “Het gaat er echt niet alleen om hoe je leraren de school in krijgt, maar meer nog om hoe je ze in de school houdt.”

Volgens Snoek zijn studenten in de opleidingen vaak heel gepassioneerd over het onderwijs, maar is de grote uitdaging om die passie ook na vijf of tien jaar nog steeds vast te houden. “De structuur van het beroep van leraar is daarbij niet behulpzaam. Je staat als leraar vaak vanaf dag een in je eentje voor de klas. Dat vinden we heel vanzelfsprekend. Maar als je vanaf dag een alles moet kunnen, zijn er eigenlijk ook weinig prikkels om je te ontwikkelen.”

Op de hogeschool wordt daarom gekeken hoe met hulp van leergangen meer aan loopbaanontwikkeling gedaan kan worden. Een goed voorbeeld hiervan zijn de leergangen leraar een kleurrijk beroep voor het primair en voortgezet onderwijs. Deze leergangen zijn een succesvolle co-creatie van hogescholen, universiteiten schoolbesturen. “Variatie, uitdaging en erkenning zijn nodig om voor een langere tijd de passie voor je vak vast te houden,” stelt Snoek. “ Met speciale leergangen voor ervaren docenten, gericht op pedagogiek, curriculumontwikkeling en leiderschap kunnen leraren ontdekken op welke aspecten van het vak zij zich verder willen ontwikkelen.

Uitdaging en erkenning

Door meer ruimte te geven aan professionele ontwikkeling verwacht de HvA dat docenten langer uitdaging en erkenning vinden in hun werk. Dat is volgens Snoek wel een proces van de lange adem. “Het gaat om het veranderen van hele dominante beelden van wat leraar zijn is. Je merkt wel dat je dat niet in een paar jaar voor elkaar krijgt.”

Tegelijkertijd zijn er ook andere manieren om met name de tekorten in het basisonderwijs terug te dringen. “Erkenning van het beroep zit echt niet alleen in het salaris,” zegt Snoek. Toch is hij blij dat nu de salariskloof tussen het basis- en voortgezet onderwijs verder gedicht wordt. “Dat was eigenlijk op geen enkele manier meer verdedigbaar.”