Pilot GGZ en schulden

Mogelijk vormt het hebben van schulden een belemmering bij de behandeling van psychiatrische ziekten, bijvoorbeeld doordat mensen met schulden en bijkomende stress meer moeite hebben om afspraken na te komen, huiswerkopdrachten te maken, medicijnen in te nemen en oefeningen te doen die hen zouden kunnen helpen bij hun psychische klachten.

Het project ‘Pilot GGZ en schulden’, geïnitieerd vanuit gemeente Amstelveen, is erop gericht te achterhalen wat de invloed is van het kwijtschelden van schulden op het leven van cliënten met lichte psychische problemen in het algemeen, en op de psychische problemen en de behandeling daarvan in het bijzonder. Ook wordt in kaart gebracht wat de mogelijke persoonlijke en maatschappelijke baten zijn. Daarnaast wordt gekeken hoe de begeleiding en behandeling van cliënten waarvan de schuld wordt kwijtgescholden er idealiter uit ziet.

Wethouder Zorg en Welzijn Marijn van Ballegooijen, gemeente Amstelveen:

“We willen deze pilot doen omdat we zien dat inwoners met een geestelijke gezondheidszorg achtergrond vaak jarenlang worden ondersteund met behulp van medicijnen, therapie en andere langdurige behandelingen maar soms nog jaren schulden hebben. Uit onderzoek is gebleken dat het hebben van schulden zorgt voor stress en ook effecten heeft op het denkvermogen van inwoners.”

De pilot

Gemeente Amstelveen maakt in 2020/2021 10 à 20 inwoners met een lichte enkelvoudige psychiatrische stoornis die hiervoor in behandeling zijn bij GGZ, psycholoog of huisarts, schuldenvrij. Schuldenvrij maken betekent dat met schuldeisers een schuldregeling wordt getroffen en dat het bedrag dat volgens de regeling moet worden betaald vervolgens geheel door de gemeente wordt gefinancierd, zodat de burger meteen schuldenvrij is. Als voorwaarden worden gesteld dat er geen sprake is van verslaving aan (verdovende) middelen en dat er geen sprake is van fraude (de schulden zijn te goeder trouw).

De onderzoeksvragen

In het onderzoek zijn er twee belangrijke vragen:

1. Hoe ziet een potentieel effectieve aanpak gericht op het oplossen van de schuldenproblematiek van mensen met een GGZ-problematiek door middel van het saneren van de schuld eruit?
2. Wat zijn de ervaringen van deelnemers en uitvoerders met deze nieuwe vorm te geven aanpak en wat zijn leerpunten voor de toekomst.

De aanpak

Het lectoraat Armoede Interventies is betrokken bij de opzet en monitoring van deze pilot. Het lectoraat:

• Heeft een adviserende rol vanuit de wetenschappelijke vakkennis bij het aanpassen van de nodige werkprocessen vanuit de schuldhulpverleningsorganisatie Balans in Amstelveen;
• Begeleidt en faciliteert de bijeenkomsten met schuldhulpverleners voor de monitoring van de pilot;
• Brengt door middel van kwalitatieve interviews in beeld hoe gedurende een periode van een aantal maanden de behandeling van de psychiatrische stoornis van deelnemers verloopt, gezien vanuit het perspectief van de deelnemers en indien mogelijk ook vanuit hun behandela(a)r(en).

Waar werken we naartoe

Op basis van de pilot wordt gezamenlijk in een focusgroep gekeken naar de vragen:

• Wat moet behouden blijven, waar liggen de verbeterpunten en hoe kunnen deze verwerkt worden in de meest ideale aanpak?
• Is er draagvlak om een dergelijk project op grotere schaal uit te rollen?

Theoretische achtergrond

Uiteenlopende wetenschappelijke onderzoeken tonen aan dat een gebrek aan financiële middelen zorgt voor stress en een verkleining van de zogenaamde bandbreedte (o.a.: Mullainathan & Shafir, 2013; Babcock, 2018). De bandbreedte is de ruimte in ons hoofd die we nodig hebben om onze aandacht te richten, over zaken na te denken, en beslissingen te nemen. Een verkleining van de bandbreedte zorgt ervoor dat we minder goed zijn in deze cognitieve processen. Onderzoek laat daarnaast zien dat we meer gefocust raken op de korte termijn en de lange termijn in onze beslissingen niet meer goed kunnen meenemen. Dit kan ertoe leiden dat we bijvoorbeeld minder gezond gaan eten en eerder geld gaan lenen. Kortom, bij schaarste maken we vaker de verkeerde korte termijn keuzes. Met alle lange termijn gevolgen van dien. Of en hoe het hebben van schulden ook een belemmering is bij de behandeling van psychische problemen wordt in deze pilot onderzocht.

Vragen over het project?