Van weten naar doen

Gesprek met Marjolein Snaterse

Onderzoekslijn ‘Van weten naar doen’

“Kijk,” zegt Marjolein Snaterse, onderzoeker en docent verpleegkunde bij faculteit gezondheid, terwijl ze wijst naar een plastic plaatje dat ter hoogte van haar schouder aan haar shirt klemt, “deze clip registreert of ik wel genoeg beweeg. Nou, mooi niet dus, en dat terwijl ik twee keer per week hardloop!,” lacht ze .

De clip is een elektronische activiteitenmonitor, één van de middelen waarmee drie onderzoekers binnen het Kenniscentrum – waaronder Snaterse – de leefstijlverandering van patiënten met hart- en vaatziekten onderzoeken. Ongezond gedrag als roken, te weinig bewegen en een verkeerd voedingspatroon zijn risicofactoren voor bijvoorbeeld een hartinfarct.

Hart- en vaatziekten behoren anno 2013 tot de voornaamste doodsoorzaken in West-Europa en het is daarom zaak betere preventieve zorg te bieden. Centraal in het onderzoek van Snaterse staat de vraag of intensievere begeleiding na een hartinfarct door verpleegkundigen in combinatie met doorverwijzing naar een leefstijlprogramma risicofactoren verlaagd – en daarmee de kans op een tweede infarct of overlijden verkleint.

Waarom moet er iets veranderen in de secundaire preventie?

“In de praktijk worden de Europese richtlijnen voor de nazorg van patiënten na een infarct onvoldoende nageleefd. Bij controle blijkt dan dat de patiënt niet altijd zijn pillen netjes inneemt, of toch de sigaret niet kan laten liggen. Dit is een conclusie die we deden naar aanleiding van een Europees survey waaraan 5000 patiënten meededen, waaronder 500 uit Nederland.”

Kan een andere aanpak dat veranderen?

“Mijn aanname is dat verpleegkundigen door intensievere begeleiding en een beter leefstijladvies wél een gedragsverandering bij de patiënt kunnen bewerkstelligen waardoor de kans op een infarct afneemt. Dit is een type zorg dat de cardioloog niet kan bieden, en past ook beter bij het beroep van verpleegkundige.”

Zijn er al aanwijzingen dat een dergelijke aanpak werkt?

“Het onderzoek naar leefstijlverandering loopt nog volop. Wat we al wel weten is dat de behandeling pas effectief is als de patiënt zelf gemotiveerd is om tot verandering te komen.”

Hoe wordt aan een leefstijlverandering gewerkt?

“De verpleegkundige verwijst door naar een commerciële expert. Opgeleide counsellors van Luchtsignaal begeleiden in zeven telefonische sessies de patiënt in het stoppen-met-roken. In Nederland rookt gemiddeld 30% van de patiënten met hart- en vaatziekten. Voor het gewichtsverlies zijn de Weight Watchers ingeschakeld, en de clip is een ontwerp van Philips, die via online coaching mensen helpt meer te bewegen. Nu vergoeden verzekeraars alleen nog stoppen-met-roken, maar straks bij bewezen effect misschien ook de andere programma’s.”

Hoe bevalt de combinatie van onderzoek en les geven?

“Het leuke is dat ik door mijn eigen ervaring met onderzoek studenten weer beter kan begeleiden bij hun afstudeerprojecten. En de polifysiek is een geschikte plek om studenten bekend te maken met onderzoek. Met geïnteresseerde studenten heb ik bijvoorbeeld voor een Europees survey patiënten geïdentificeerd uit files.”

De leefstijl van Snaterse behoeft gelukkig maar een kleine aanpassing. “De online coach adviseert me wat vaker koffie te halen op een andere etage en dan de trap te nemen.”

Het onderzoek van Snaterse loopt tot 2018.